DAR ES SALAAM, Mar 03 (IPS) – Spika wa Bunge la Kitanzania na Rais wa Jumuiya ya Bunge (IPU), Tulia Akson, ametoa wito kwa uwekezaji wa ujasiri na wa haraka kwa vijana kufungua gawio la idadi ya watu na kuharakisha maendeleo endelevu kote Afrika na Asia.
Akiongea katika mkutano wa wabunge wa Kiafrika na Asia juu ya idadi ya watu na maendeleo huko Dar es salaam Jumatatu, Februari 24, Akson alisisitiza kwamba uwezeshaji wa vijana lazima uwe katikati ya sera za kitaifa ili kuhakikisha kuwa ukuaji wa idadi ya watu hutafsiri kuwa ustawi wa kiuchumi badala ya shida.
“Lazima tuchukue hatua za makusudi na zilizoratibiwa za kutumia gawio la idadi ya watu kwa kuwezesha vijana wetu na kuhakikisha ushiriki wao katika maendeleo ya uchumi,” Akson aliwaambia wabunge waliokusanyika kutoka Afrika na Asia.
Mkutano huo, ulioandaliwa na Jumuiya ya Wakazi na Maendeleo ya Asia (APDA) kwa kushirikiana na Jukwaa la Afrika la Wabunge juu ya Idadi ya Watu na Maendeleo (FPA) na Chama cha Wabunge cha Tanzania juu ya Idadi ya Watu na Maendeleo (TPAPD), ilitoa jukwaa la wabunge kujadili marekebisho ya sheria na sera yanahitaji kuendeleza idadi ya watu na malengo ya maendeleo.
Hafla hiyo pia ilileta msaada kutoka kwa Mfuko wa Idadi ya Watu wa Umoja wa Mataifa (UNFPA) na Mfuko wa Trust wa Japan (JTF), ikisisitiza uharaka wa mikakati ya maendeleo inayozingatia idadi ya watu.
Dirisha la idadi ya fursa
Idadi ya watu wa Afrika inakadiriwa kuongezeka mara mbili hadi bilioni mbili ifikapo 2050, na vijana wanaounda wengi. Wataalam wanasema kwamba ikiwa idadi hii ya ujana imejaa elimu bora, huduma za afya, na fursa za kiuchumi, inaweza kusababisha mabadiliko ya kiuchumi ambayo hayajawahi kufanywa. Walakini, kutofaulu kuchukua hatua kunaweza kusababisha machafuko ya kijamii, kuongezeka kwa umaskini, na vilio vya kiuchumi.
Kulingana na UNFPA, asilimia 42 ya idadi ya watu wa Afrika ni chini ya umri wa miaka 50, takwimu ambayo inatoa fursa na changamoto. Wakati matarajio ya maisha yameboresha na vifo vya mama vimepungua, mapungufu muhimu yanabaki katika upatikanaji wa elimu, ajira, na huduma za afya za uzazi.
“Vijana hufanya idadi kubwa ya idadi ya watu wetu, na kupuuzwa kwao ni bomu ya wakati ambayo inaweza kuzuia maendeleo,” Akson alionya.
Tanzania, alisema, imepiga hatua katika uwezeshaji wa vijana kupitia mipango kama vile elimu ya bure kutoka msingi hadi shule ya sekondari, miradi ya mkopo ya wanafunzi iliyopanua, na mpango wa ukuzaji wa ujuzi wa kitaifa ambao unawapa vijana na utaalam wa ufundi na kiufundi.
“Pia tumezindua fedha za ujasiriamali wa vijana kusaidia kuanza na biashara ndogo ndogo na kupanua mipango ya elimu ya dijiti ili kuongeza ustadi wa ICT kati ya vijana wetu,” Akson alisema.
Licha ya juhudi kama hizo, vizuizi vya kimuundo vinaendelea, na kupunguza upatikanaji wa vijana kwa kazi bora na fursa za kiuchumi.
Afya ya kijinsia na uzazi: nguzo muhimu ya maendeleo
Akson pia alisisitiza umuhimu wa kuwekeza katika elimu ya afya ya kijinsia na uzazi ili kuhakikisha vijana, haswa wasichana, wanaweza kufanya uchaguzi sahihi juu ya hatima yao.
“Tunahatarisha shida yetu ya maendeleo ikiwa tutashindwa kuwekeza katika afya ya vijana na uzazi wa vijana na haki,” alisema.
UNFPA imesisitiza kwamba upatikanaji wa huduma za afya ya uzazi ni muhimu kwa maendeleo ya kiuchumi na kijamii. Wakati utumiaji wa uzazi wa mpango umeongezeka katika nchi nyingi, ujauzito wa ujana, vurugu za msingi wa kijinsia, na mazoea mabaya kama vile ndoa ya watoto na ukeketaji wa kike (FGM) hubaki.
Mwakilishi wa Nchi ya UNFPA Tanzania Mark Schreiner alibaini kuwa licha ya maendeleo, “Viwango vya vifo vya mama hubaki visivyokubalika, na nchi chache tu za Kiafrika zikifuatilia kufikia lengo la SDG la vifo 70 kwa kila watoto 100,000 wa kuzaliwa ifikapo 2030.”
Vivyo hivyo, ingawa wanawake zaidi hutumia uzazi wa mpango wa kisasa kwa hiari, mamilioni ya wasichana wa ujana bado wanapata huduma muhimu za afya ya uzazi kwa sababu ya unyanyapaa wa kijamii, mapungufu ya sera, na ufadhili duni.
Schreiner alitaka uwekezaji wa haraka katika elimu ya kina ya ujinsia (CSE) na huduma za afya za vijana kuwawezesha vijana na maarifa na kuwalinda kutokana na ujauzito usiotarajiwa, maambukizo ya zinaa (STIS), na mazoea mabaya ya kitamaduni.
“Masomo kamili ya ujinsia na uwekezaji katika afya ya vijana, pamoja na afya ya kijinsia na uzazi, lazima ipewe kipaumbele ili kuharakisha maendeleo kuelekea chanjo ya afya ya ulimwengu,” Schreiner alisema.
Jukumu la wabunge katika kukuza ajenda ya idadi ya watu
Kama watunga sera, wabunge wanashikilia ushawishi mkubwa juu ya bajeti za kitaifa na mageuzi ya kisheria ambayo yanaathiri sera za idadi ya watu. Akson aliwasihi wenzake kutumia maagizo yao ya kikatiba kushinikiza sera zinazoshughulikia ukosefu wa ajira kwa vijana, vurugu za msingi wa kijinsia, na upatikanaji wa afya ya uzazi.
“Pamoja na tarehe ya mwisho ya kukaribia kwa SDGs, lazima tuchukue hatua haraka na kwa uamuzi ili kuondoa vizuizi ambavyo vinazuia maendeleo ya vijana,” alisema.
Balozi wa Japan nchini Tanzania, Yasushi Miswa, aliwapongeza watunga sheria kwa kujitolea kwao kushughulikia changamoto za idadi ya watu, akisema, “Suluhisho lolote juu ya maswala ya idadi ya watu lazima liwe msingi wa uelewa wa kila mtu. Jukumu la wabunge, kwa hivyo, kama wawakilishi wa raia wao, ni muhimu sana. “
Joseph Komwihangiro, Mkurugenzi wa Nchi wa Pathfinder International, shirika la asasi za kiraia za kimataifa zinazotoa huduma za afya za kijinsia na uzazi, lilisisitiza maoni haya.
“Takwimu za idadi ya watu ziko moyoni mwa kila kitu tunachofanya. Inasaidia watengenezaji sera kuboresha utoaji wa huduma na kushughulikia changamoto kubwa zinazowakabili jamii, “alisema.
Aliwasihi wabunge kuhakikisha kuwa data ya idadi ya watu inatafsiri kuwa sera zinazojumuisha ambazo zinatanguliza mahitaji ya vikundi vilivyo hatarini, pamoja na wanawake, wasichana, na jamii zilizotengwa.
Mgogoro wa kimataifa unaotishia maendeleo
Mkutano huo pia ulionyesha jinsi machafuko ya ulimwengu – pamoja na mizozo ya silaha, mabadiliko ya hali ya hewa, na vitisho vya kiafya vinavyoibuka – vinaathiri vibaya idadi ya watu walio hatarini na kutishia utambuzi wa malengo endelevu ya maendeleo.
“Inahusu sana kwamba kuongezeka kwa misiba ya ulimwengu kama hali mbaya ya hali ya hewa na changamoto zinazoibuka za kiafya zinaathiri vibaya idadi ya watu walio katika mazingira magumu na juhudi za maendeleo,” Akson alisema.
Alitaja maneno ya baba mwanzilishi wa Tanzania, Julius Nyerere: “Kusudi la maendeleo ni watu. Hauwezi kukuza vitu; Unakuza watu. ”
Akson alisisitiza kwamba maendeleo ya kweli na yenye maana lazima yawe watu, kuwasihi watunga sheria kwa sera za ufundi ambazo zinalingana na hali halisi ya raia, tamaduni, na matarajio.
Kuimarisha ushirika kwa maendeleo
Imeachwa kwa miaka mitano tu kufanikisha ajenda ya 2030, Katibu Mkuu wa UN, António Guterres ametoa wito wa “upasuaji katika utekelezaji, uwekezaji mkubwa, na ushirika mzuri zaidi” kuendesha maendeleo katika SDG muhimu, pamoja na afya, elimu, usawa wa kijinsia, na maendeleo ya uchumi.
Akson alielezea simu hii, akisisitiza kwamba usawa wa kijinsia lazima uwe msingi wa juhudi zote za maendeleo.
“Hatuwezi kutarajia kufanikisha SDGs bila kuvunja vizuizi vya kijinsia na kuwawezesha wanawake na wasichana wote,” alisema.
Mkutano wa Jumatatu wa Dar es Salaam ulihitimishwa kwa wito wa kuimarisha ushirikiano wa kimataifa ili kuongeza maendeleo, haswa katika kurekebisha usanifu wa zamani wa kifedha ambao umeacha nchi nyingi zinazoendelea zikipambana na deni na mipango ya kijamii iliyofadhiliwa.
Kama hati ya matokeo ya mkutano imeandaliwa kwa kuwasilisha Mkutano ujao wa TICAD9 huko Japan mnamo Agosti 2025, watunga sheria waliahidi bingwa wa sheria na mageuzi ya sera ambayo yataharakisha utambuzi wa mpango wa hatua wa ICPD na Azimio la Addis Ababa juu ya idadi ya watu na maendeleo.
“Wacha tuwe na tumaini juu ya siku zijazo ambazo vijana wetu waliopewa nguvu wanaweza kuunda,” Akson alisema, akifunga mkutano huo kwa sauti nzuri.
Kwa nchi nyingi za Kiafrika na Asia, siku zijazo ni mbaya na changamoto. Lakini kama Akson na wabunge wenzake wamesisitiza, kuwekeza katika vijana, kuendeleza haki za afya ya uzazi, na kutunga sera zinazojumuisha itakuwa muhimu katika kuunda mustakabali endelevu na sawa.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
