NEW YORK, Mei 21 (IPS) – Mkataba juu ya kutokueneza kwa silaha za nyuklia sio lazima kuruhusiwa kuanguka chini ya uzani wa ujasusi wa jiografia, kamati ya maandalizi katika UN Heard.
Mwaka huu, kikao cha tatu cha Kamati ya Maandalizi ya Mkutano wa Mapitio wa 2026 wa Vyama vya Mkataba juu ya kutokueneza kwa silaha za nyuklia (NPT) (Aprili 28-Mei 9) ilikusudiwa kushughulikia maswala ya kiutaratibu yanayohusiana na makubaliano na mkutano ujao mwaka ujao. Mkutano huo ulikuwa kikao cha tatu na cha mwisho cha maandalizi kabla ya mkutano wa ukaguzi mwaka ujao. Kama hivyo, kikao hicho kilikuwa fursa kwa nchi kudhibiti tena kanuni za NPT kwa makubaliano.
Katika wiki zote mbili, wajumbe walionyesha nafasi zao na walijadili juu ya mapendekezo ambayo yangeunda ajenda ya Mkutano wa 2026. Zaidi ya nchi wanachama, wadau wengine kama vile vikundi vya asasi za kiraia walikuwa wakisisitiza kuelezea uharaka wa suala la nyuklia na kuwataka nchi wanachama kuchukua hatua.
“Kuendelea kwa silaha za nyuklia kunabaki kuwa moja ya hatari ya haraka na inayopatikana inayowakabili maisha kwenye sayari hii,” Florian Eblenkamp, afisa wa utetezi wa Ushirikiano wa Kimataifa dhidi ya Silaha za Nyuklia (ICAN). Alikwenda zaidi kusema, “hali isiyo ya kueneza haifai kuruhusiwa kuanguka chini ya uzani wa ujasusi wa kijiografia. Ikiwa NPT itakuwa na siku zijazo, vyama vya majimbo lazima vitumie ishara isiyo na kifani: Silaha za nyuklia hazipaswi kusambazwa. Haipatikani. Ili isiweze kurekebishwa.”
Mwenyekiti wa kamati hiyo, Balozi Harold Agyeman, ambaye anatumika kama mwakilishi wa kudumu wa Ghana kwa Umoja wa Mataifa, aliwaambia waandishi wa habari mapema kwamba mafanikio ya mkutano wa ukaguzi mnamo 2026 yatakuwa “yanategemea utashi wa kisiasa wa vyama vya serikali” katika kuonyesha maendeleo juu ya majukumu yao ya makubaliano na “kuwajibika kwa utekelezaji unaohusiana wa kujitolea.”
“Kwa kweli, wengi ulimwenguni kote wanahusika na ukosefu wa maendeleo mabichi juu ya silaha za nyuklia, na hatari zinazoibuka ambazo zinaweza kudhoofisha kanuni ngumu zilizoanzishwa ili kuleta ulimwengu usio na silaha za nyuklia na serikali kufikia lengo hilo,” alisema Agyeman.
Kikao cha tatu cha maandalizi kilifanyika katika wakati wa kuongeza wasiwasi wa ulimwengu juu ya kuenea kwa nyuklia na hata kuongezeka. Mzozo wa hivi karibuni kati ya India na Pakistan una ulimwengu uko kwenye makali ambayo nguvu mbili za nyuklia zinaweza kujihusisha vita. Tangu Aprili, Iran na Merika zimekuwa ndani mazungumzo juu ya mpango mpya wa nyuklia, ambao wakati mwingine umeona pande zote katika a Deadlock juu ya kupunguza mpango wa nyuklia wa Iran.
Kwa kuzingatia muktadha huo, pamoja na mvutano uliokuwepo kati ya nguvu zingine za ulimwengu, kama vile Urusi na vita huko Ukraine, kikao hiki kilikuwa fursa kwa nchi kutenda kwa uharaka kuelekea kutokueneza na kuheshimu majukumu yao chini ya NPT. Mwisho wa mkutano, hata hivyo, ilionekana hakuna makubaliano yoyote yaliyofikiwa. Mapendekezo yaliyorekebishwa kwa mkutano wa ukaguzi yalishindwa kufikia makubaliano. Hii inaendelea muundo kuhusu mikutano ya maandalizi ambayo pia Imeshindwa kupitisha matokeo.
Wakati mkutano ulipofikia hitimisho mnamo Mei 9, wajumbe walionyesha majuto kwamba makubaliano ya rasimu hayakufikia makubaliano. “Tunajuta kwamba mafanikio yanayotarajiwa juu ya uwazi na uwajibikaji katika muktadha wa mchakato ulioimarishwa haukufikiwa,” mjumbe mmoja alisema kutoka Misri. “Majadiliano yalikuwa ya kukomaa na yenyewe juu ya kuheshimiana na kujitolea kwa multilateralism.
Wajumbe wengi walihakikisha kuthibitisha tena kujitolea kwao kwa NPT na kuimarisha mchakato wa ukaguzi. Walakini pia kulikuwa na kukiri mara kwa mara kwa “hali ngumu ya kijiografia” ambayo ilileta changamoto katika kufikia makubaliano.
Asasi za asasi za kiraia pia zimekuwa za sauti katika tamaa yao kwa ukosefu wa makubaliano au hati ya matokeo. Ican alisema Kwamba ukosefu wa makubaliano yalionyesha “ukosefu wa kutisha wa uharaka katika kukabiliana na hatari za sasa.” Kufikia utashi muhimu Tulienda zaidi kukosoa majimbo yenye silaha za nyuklia kwa kukataa kufuata sheria za kimataifa na majukumu yao kwa NPT, ambayo inawataka kuondoa silaha za nyuklia.
Mkutano wa Mapitio ya NPT (RevCon) unatarajiwa kufanywa New York kutoka Aprili 27 hadi 22 Mei 2026. Prepcomm kuteuliwa Vietnam kwa mwenyekiti Revcon. Balozi Dang Hoang Giang, mwakilishi wa kudumu wa Vietnam kwa Umoja wa Mataifa, alisema kwamba urais huo “utaonyeshwa na umoja, uwazi, na kesi zenye usawa” ambazo zitahakikisha kuwa mitazamo na masilahi ya vyama vyote vya serikali yataheshimiwa.
“Barabara iliyo mbele itakuwa ngumu, lakini tunabaki na hakika kwamba kupitia hekima ya pamoja na uamuzi wa pamoja, maendeleo yenye maana hayawezekani tu lakini yanapatikana. Mkataba thabiti na mzuri inahakikisha kazi salama na salama zaidi kwa kila mtu,” alisema Giang.
Uwepo -na tishio -la silaha za nyuklia ni kubwa. Kwa sababu nzuri, hawawezi kuachiliwa kwa historia kama kumbukumbu ya hubris na tamaa wakati tunaweza kuona ushawishi wao katika jiografia ya kisasa. Ikiwa roho ya kutokujali kwa nyuklia bado iko, basi jamii ya kimataifa lazima iwe macho katika kutetea NPT na mikataba mingine ya silaha, badala ya kuruhusu asilimia ndogo ya vyama kuamuru ajenda ya ulimwengu. Hii lazima iwe mchakato unaoendelea, tusije tukaona kuendelea kudhoofisha kwa kutokujali na multilateralism.
Kumbuka: Nakala hii inaletwa kwako na IPS Noram kwa kushirikiana na INPs Japan na Soka Gakkai International katika hali ya ushauri na ECOSOC.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
