Nice, Ufaransa, Jun 10 (IPS) – jua la marehemu jua linang’aa kwenye maji ya Riviera ya Ufaransa kama kizimbani cha yachts kwenye bandari ya Nice na Neema ya Mitambo. Tram huteleza nyuma ya boulevards zilizo na mikono ya mitende, ambapo jogger, iliyotiwa jasho, Huff zamani za burudani na jua. Kando ya Promenade, umati wa watu hukusanyika karibu na msichana mdogo. Na nywele zenye kung’olewa kwa sauti kwenye densi, yeye huachana na halo ya Beyoncé na usahihi wa kushangaza. Miguu yake wazi hucheza juu ya mawe, sauti yake ikisikika dhidi ya façade za pastel.
Watalii hutabasamu na kuacha sarafu kwenye kofia yake. Yeye grins, curtsies, na kuanza tena. Nyimbo yake, isiyo na nguvu bado ni ya kupendeza, ni njia ya muda mfupi kutoka kwa kumbi za mkutano mbali chache, ambapo viongozi wa ulimwengu katika wabuni wa kung’aa wanafaa kwenda na kutoka Mkutano wa Bahari ya Umoja wa Mataifa – jiwe la kutupwa mbali.
Miongoni mwa wale wanaowakilisha Afrika ni makamu wa rais wa Tanzania Philip Mpango, ambaye alithibitisha kujitolea kwa serikali yake katika utunzaji endelevu wa bahari na rasilimali za baharini, akitoa mfano wa juhudi za kitaifa za kupambana na uchafuzi wa mazingira, uvuvi, na shida ya kawaida ya hali ya hewa.
“Lazima tuchukue hatua kulinda bahari zetu na mazingira ya baharini. Changamoto ni kubwa, lakini kila wakati kuna tumaini wakati tunapounda uvumilivu dhidi ya athari kali za mabadiliko ya hali ya hewa ambayo inatishia jamii zetu za pwani,” Mpango alisema katika taarifa iliyorudishwa nyumbani kwenye runinga ya kitaifa.
Lakini watengenezaji wa sera wanapozungumza juu ya malengo ya kiwango cha juu, maelfu ya kilomita kwenye pwani ya jua ya Zanzibar, Amina Ali wa miaka 43 wa Amina Squats bila viatu kwenye matope ya Bahari ya Hindi. Mikono yake iliyochoka hutembea kupitia maji na kufahamiana, kurekebisha kamba za polyethilini ambazo zinashikilia mazao yake ya mwani.
“Nilikuwa nikipata pesa za kutosha kupeleka watoto wangu shuleni na kununua chakula,” anaambia IPS kwa kupiga simu kwa WhatsApp, sauti yake iligonga na tamaa ya utulivu. “Sasa, hali ya hewa haitabiriki sana, na bahari inakula mashamba yetu. Siku kadhaa, mimi huja nyumbani bila mikono.”
Amina ni kati ya maelfu ya wanawake katika visiwa vya Zanzibar ambao hutegemea kilimo cha mwani kwa kuishi. Mara tu ikipongezwa kama mradi wa uchumi wa kijani unaokua, uzalishaji wa mwani sasa unatishiwa na kuongezeka kwa joto la bahari, kubadilika kwa mawimbi, na mmomomyoko-shida za mabadiliko ya hali ya hewa ambazo zimegeuka fukwe mara moja kuwa uwanja wa vita.
Kurudi huko Nice, wakati ulimwengu unakusanya kuorodhesha kozi ya Afya ya Bahari, Dk. “Bahari zetu ni njia yetu ya kiuchumi kwa maelfu ya watu wetu; lazima tuwalinde kwa gharama yoyote,” anaambia IPS pembeni za mkutano huo.
Sehemu ya Bahari ya Tanzania inachukua zaidi ya kilomita za mraba 64,000, yenye bioanuwai na muhimu kwa chakula, usafirishaji, na ajira. Walakini, “uchumi huu wa bluu,” kama wataalam wanavyoiita, bado haujakamilika na uko hatarini kwa sababu ya uvuvi haramu, ambao haujasafirishwa, na ambao haujadhibitiwa (IUU), uchafuzi wa baharini, na kanuni duni.
Uvuvi wa IUU, ambao mara nyingi hufanywa na vyombo vyenye bendera ya kigeni, kwa muda mrefu umepata maji ya Tanzania. Wavuvi huajiri mbinu za uharibifu -uvuvi wa mlipuko na nyavu zilizopigwa marufuku -ambazo huamua makazi ya baharini na kudhoofisha shughuli halali za uvuvi.
“Tumefanya maendeleo makubwa – uvuvi wa mlipuko umepunguzwa kwa asilimia 80 kupitia umakini wa jamii na utekelezaji wa sheria,” anasema Dk. Flower Msuya, mtaalam wa biolojia ya baharini katika Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, katika mahojiano na IPS huko Nice. “Lakini bado tunakabiliwa na changamoto kubwa. Wakulima wa mwani wanateseka. Matumbawe yanaongezeka. Uvuvi unapungua. Mabadiliko ya hali ya hewa yanaongeza kasi yote.”
Katika miaka ya hivi karibuni, Tanzania imeongeza juhudi za kupunguza uharibifu wa mazingira. Imepiga marufuku mifuko ya plastiki ya matumizi moja, iliyoridhia mikusanyiko ya kimataifa ya ulinzi wa baharini, na kupitisha sera kama Sera ya Uchumi ya Bluu ya Kitaifa (2024) na Mpango wa Kitaifa wa Kitendaji (2024/2025-2025/2026). Mfumo huu unakusudia kuunganisha uendelevu wa mazingira na maendeleo ya uchumi katika sekta zote -samaki, utalii, usafirishaji, na nishati mbadala.
Zanzibar, nusu ya uhuru, imekuwa mfano katika suala hili. Chini ya Rais Hussein Ali Mwinyi, mkoa huo umeinua uchumi wa bluu kwa kipaumbele cha maendeleo ya kitaifa. Ukulima wa mwani umeongezeka tena, ukirekodi zaidi ya tani 16,000 mnamo 2023, karibu mara mbili ya 2020. Uzalishaji wa samaki ulifikia tani 80,000 mwaka jana, shukrani kwa msaada wa serikali ikiwa ni pamoja na boti, mikopo, mafunzo, na wizara iliyojitolea ya uchumi wa bluu na uvuvi.
Utalii umefanikiwa pia. Mnamo 2023, Zanzibar alikaribisha watalii zaidi ya 638,000 wa kimataifa, wakizidi kuongezeka kwa mlipuko wa mapema. Idadi ya hoteli na nyumba za wageni ziliongezeka hadi 709, pamoja na Lodges mpya za eco-kirafiki ambazo zinakuza uhifadhi wa baharini.
“Mfano wa Zanzibar unatuonyesha kuwa uimara na ukuaji wa uchumi unaweza kuambatana,” anasema Dk. Msuya. “Lakini tunahitaji uwekezaji zaidi, teknolojia zaidi za hali ya hewa, na sera zinazofikia jamii za chini – haswa wanawake kama Amina.”
Bado, mapungufu yanabaki. Wakulima wengi wa mwani wanapambana kupata zana za kisasa za kilimo, mkopo, au masoko. Kijiji cha pwani cha Amina, ambacho kikiwa na taa za kukausha mwani, sasa kimejaa viwanja vilivyoachwa.
“Hatuombei upendo,” Amina anasema. “Tunataka msaada tu kuzoea. Bahari imekuwa ikitulisha kila wakati na tutategemea kila wakati.”
Katika Mkutano wa Bahari ya Umoja wa Mataifa, MPAngo alikubali udhaifu huu. Alisisitiza hitaji la ushirikiano wa ulimwengu na ushirika wa kikanda ili kuongeza utawala wa bahari na usalama wa baharini. Wito wake wa hatua uliungana na wajumbe kutoka Global Kusini, ambao wengi wao wanakabiliwa na shida kama hizo.
Mipango ya hivi karibuni ya Majini ya Tanzania inakusudia kuongeza uchunguzi, kukuza ushiriki wa jamii, na utafiti wa kisayansi. Hii ni pamoja na doria zaidi kupambana na uvuvi wa IUU, utekelezaji mkali wa leseni za uvuvi, na ushirika na vyuo vikuu vya kufuatilia mazingira ya baharini.
Walakini, kasi ya mabadiliko mara nyingi huwa polepole kuliko mawimbi yanayoongezeka.
Jua linapoingia kwenye Bahari ya Mediterranean huko Nice, ikitoa mwanga wa dhahabu kwenye bandari ambapo msichana huyo mchanga anaimba Beyoncé na hisia mbichi, sauti yake inaonekana ikisitisha mapambano ya kimya ya wanawake kama Amina – bado ni muhimu.
Bahari, kubwa na ya kushangaza, inawaunganisha.
Kutoka kwa mwambao uliowekwa wazi wa Ufaransa hadi ukingo wa chumvi-iliyotiwa chumvi ya Tanzania, hatima ya bahari imefungwa kwa kila wimbo ulioimbwa, kila kamba iliyofungwa, na kila ahadi iliyotolewa.
Na viongozi wanapopakia hotuba zao na kuruka nyumbani, kazi halisi huanza – sio katika kumbi za marumaru, lakini katika maji yenye matope ambapo bahari hukutana na maisha.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
