SYDNEY, Jun 17 (IPS) – Kusajili kuzaliwa kwa mtoto mchanga, ambayo huchukuliwa kwa nchi nyingi, ina athari kubwa kwa maisha yote kwa afya ya mtoto, ulinzi, na ustawi. Lakini baada ya kuongezeka kwa karne hii, kiwango cha usajili wa kuzaliwa ulimwenguni kimepungua katika miaka kumi iliyopita, na nchi zingine katika Afrika ya Pasifiki na Kusini mwa Jangwa la Sahara zinakabiliwa na changamoto kubwa. Kukumbatia teknolojia mpya za usajili, kuongezeka kwa utashi wa kisiasa, na kuongezeka kwa uelewa wa wazazi juu ya umuhimu wake ni muhimu kugeuza mwenendo huu.
Leo karibu asilimia 75 ya watoto wote wenye umri chini ya miaka 5 wamesajiliwa, kutoka asilimia 60 mnamo 2000, ripoti ya ripoti Mfuko wa watoto wa Umoja wa Mataifa (UNICEF).
Lakini Bhaskar Mishra, mtaalam wa ulinzi wa watoto katika makao makuu ya UNICEF huko New York, aliiambia IPS kwamba kushuka kwa kasi ni kwa sababu ya changamoto zinazoendelea.
“Ukuaji wa idadi ya watu wa haraka, haswa katika Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara, ni mifumo ya usajili.
Baadhi ya vizuizi hivi vinapatikana Afrika Masharikiambapo kiwango cha usajili wa kuzaliwa ni asilimia 41 na Visiwa vya Pasifiki ambapo ni asilimia 26. Katika kiwango cha nchi, inatofautiana kutoka asilimia 29 nchini Tanzania hadi asilimia 13 katika Papua New Guinea na asilimia 3 huko Somalia na Ethiopia. Ya inakadiriwa Watoto milioni 654 wenye umri chini ya miaka mitano ulimwenguni, karibu Milioni 166 hazijasajiliwa na 237 hawana cheti cha kuzaliwa.
“Vizuizi vya kimfumo na vya kijamii, vilivyozidishwa na athari za kuzidisha za Covid-19, ambazo zilibadilisha faida zilizopatikana katika miaka iliyopita, inamaanisha kuwa maendeleo lazima yaharakishe mara tano ili kufikia lengo endelevu la maendeleo ya usajili wa kuzaliwa kwa miaka 2030,” Mishra alisisitiza.
Nchi moja ambayo inajitahidi kukidhi changamoto hiyo ni Papua New Guinea (PNG). Taifa lenye watu wengi zaidi wa Kisiwa cha Pasifiki cha watu wapata milioni 11 linajumuisha visiwa vya mbali na eneo la mlima mkubwa kwenye Bara ambalo ugumu wa kila siku wa watu ni pamoja na eneo kubwa, ukosefu wa barabara, na usafirishaji usioaminika.
Zaidi ya asilimia 80 ya watu wanaishi vijijini na, katika mkoa wa Madang, kaskazini mashariki mwa nchi, Chama cha Wanawake wa Nchi kimefanya kazi kuongeza uhamasishaji wa mama na afya kati ya wanawake wajawazito.
“Wengine hawawezi kupata vifaa vya afya kwani wako katika maeneo ya mbali sana na inachukua masaa mengi kufika katika kituo cha afya, kwa hivyo kuzaliwa vyote hufanywa kijijini. Lakini vituo vya afya katika jamii zingine vimejaa, hakuna matengenezo juu ya miundombinu na hakuna wafanyikazi wa afya ardhini, kwa hivyo ndio changamoto zaidi,” Tabitha Waka kwenye tawi la Madang aliwaambia Wadang.
Kwa mama, kurekodi kuzaliwa kwa mtoto wake kunaweza kuwa na safari ndefu katika mabasi ya jamii kando ya nyimbo za uchafu na barabara ambazo hazijafungwa kwa ofisi ya usajili, pamoja na gharama ya nauli.
“Ukosefu wa habari ni changamoto nyingine. Akina mama wa vijijini hawana aina hii ya habari nzuri na hawajui umuhimu wa usajili wa kuzaliwa. Na, katika jamii zingine, kwa sababu ya mila na mila, wanaruhusu akina mama kuzaa kijijini,” Waka aliendelea. Juu tu nusu ya kuzaliwa vyote Katika PNG hufanyika katika kituo cha huduma ya afya, kulingana na serikali.
Lakini nchi imepiga hatua kubwa na, kutoka 2023 hadi 2024, zaidi ya mara mbili ya usambazaji wa vyeti vya kuzaliwa kutoka 26,000 hadi 78,000. Julai iliyopita, 44 Handheld Usajili wa rununu Vifaa vilitolewa na UNICEF kwa serikali na maafisa wa uwanja wameanza dhamira kubwa ya kufikia kurekodi kuzaliwa katika jamii za wenyeji.
Halafu mnamo Desemba, Bunge la PNG lilipitisha muswada mpya kukuza usajili wa kitaifa na kitambulisho. “Serikali inayoongozwa na Pangu ni serikali inayowajibika na sera kulingana na umoja kote nchini … habari sahihi na ya kuaminika ya kitambulisho kwa watu wetu ni muhimu sana kwa kuwezesha utoaji mzuri wa huduma na kwa ustawi wao wa kijamii,” Waziri Mkuu wa PNG, James Marape, aliwaambia wanahabari Mnamo Novemba.
Tayari kuna maendeleo yanayoonekana, lakini lengo la serikali la kujiandikisha hadi nusu milioni kila mwaka “litahitaji kuongeza teknolojia. Kiti zinahitaji kupelekwa kote nchini, haswa katika maeneo ya mbali, na utoaji wa cheti cha madaraka,” Paula Vargas, mkuu wa ulinzi wa watoto wa UNICEF katika PNG aliiambia IPS. “Kuna chupa katika mchakato. Kwa mfano, kuna mtu mmoja tu katika PNG aliyeidhinishwa kusaini vyeti vya kuzaliwa.”
Upande mwingine wa ulimwengu, zaidi ya nusu ya watoto wote ambao hawajasajiliwa Kuishi katika Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara, na Ethiopia, kati ya nchi zingine katika mkoa huo, inakabiliwa na maswala kama hayo.
Iko kwenye Pembe ya Afrika, Ethiopia ni zaidi ya mara mbili ya ukubwa wa PNG na ina kiwango cha juu cha kuzaliwa kwa watoto 32 kwa watu 1,000, ikilinganishwa na wastani wa kimataifa wa 16. Hapa idadi kubwa ya watu zaidi ya milioni 119 pia wanaishi katika maeneo makubwa na ya mbali.
Lakini wakati usajili wa kuzaliwa ni bure na serikali inafundisha wafanyikazi wa upanuzi wa huduma ya afya katika taratibu, mgawanyiko wa vijijini-vijijini unaendelea. Mzigo kwa wazazi wa vijijini wa ziara nyingi, na umbali mrefu na gharama, zinazohitajika kukamilisha usajili ni kuzuia maendeleo. Kiwango cha usajili wa kuzaliwa vijijini Mataifa ya Kusini, Mataifa, na Mkoa wa Watu (SNNP) ni asilimia 3, ambayo ni wastani wa kitaifa, ikilinganishwa na asilimia 24 katika mji mkuu, Addis Ababa.
Dk. Tariku Nigatu, profesa msaidizi wa afya ya umma katika Chuo Kikuu cha Gondar cha Ethiopia, aliiambia IPS kwamba maboresho yanaweza kuendeshwa na “kuunganisha huduma ya usajili na mfumo wa afya, upatikanaji wa rasilimali kusaidia uingiliaji ili kuongeza usajili wa kuzaliwa na miundombinu ya wakati wa kweli au karibu na ripoti ya kuzaliwa ya wakati wa kuzaliwa.”
UNICEF pia imesaidia Ethiopia katika kupeleka vifaa vya usajili wa rununu kwa wafanyikazi wa afya katika jamii za mbali, pamoja na wale wanaopata utulivu, “kuhakikisha kuwa watoto waliozaliwa wakati wa dharura au wakati waliohamishwa hawatengwa kwa kitambulisho cha kisheria na ulinzi,” Mishra alisema. Hivi sasa shida ya kibinadamu na ukosefu wa usalama inaathiri maisha ya watu katika mkoa wa kaskazini wa Tigray kufuatia vita vya wenyewe kwa wenyewe kutoka 2020-2022.
Ukosefu wa uelewa na maoni potofu juu ya usajili wa kuzaliwa pia yanahitaji kushughulikiwa, Nigatu alisisitiza.
“Kuna hadithi katika jamii zingine ambazo kuhesabu mtoto mchanga kama ‘mtu’ katika umri mdogo kunaweza kuleta bahati mbaya kwa mtoto mchanga. Hawachukui mtoto anayestahili kuhesabu kabla ya watu kujua hata kuishi katika kipindi cha neonatal,” alisema. Hii ni kwa sababu ya vifo vya juu vya nchi 30 katika kila watoto 1,000 walio hai, na karibu nusu kutokea ndani ya masaa 24 baada ya kuzaliwa, alielezea.
Ujumbe pia unahitaji kuimarisha jinsi usajili wa kuzaliwa ni wa umuhimu wa maisha yote kwa mtoto. Kuna hatari kubwa na shida za kibinadamu kwa mamilioni ya watoto wasio na watoto bila uwepo rasmi. Watakuwa na vita kubwa ya kutoka kwa umaskini, kupinga unyanyasaji wa kijinsia, unyanyasaji, ajira kwa watoto, na usafirishaji wa binadamu, na kupata ulinzi wa kisheria, haki za kupiga kura, hata ajira rasmi, na umiliki wa mali.
Lakini usajili wa kuzaliwa ni hatua ya kwanza tu kwa ulinzi wao na ustawi wao.
“Inafanya kazi tu wakati inaungwa mkono na mifumo na huduma kali. Hii ni pamoja na kuunganisha usajili na huduma kama vile chanjo, kuzaliwa kwa hospitali, na uandikishaji wa shule,” Mishra alisema.
Katika muktadha mpana, kuwa na data sahihi ya kuzaliwa na idadi ya watu ni muhimu kwa serikali kupanga huduma za umma na maendeleo ya kitaifa na muhimu kwa usawa katika kutathmini maendeleo juu ya malengo endelevu ya maendeleo.
Kumbuka: Nakala hii inaletwa kwako na IPS Noram, kwa kushirikiana na INPS Japan na Soka Gakkai International, katika hali ya ushauri na Baraza la Uchumi na Jamii la UN (ECOSOC).
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
