Wahaiti katika ‘kukata tamaa’ kufuatia kusimamishwa kwa msaada wa kibinadamu wa Amerika – maswala ya ulimwengu

Kufuta kwa ufadhili mwingi wa Amerika mnamo Januari inamaanisha huduma nyingi kwa watu walio hatarini zaidi wamekatwa au kuwekwa.

Matatizo mengi ya kisiasa, usalama na kijamii yamesababisha watu milioni 5.7 wanaougua ukosefu wa chakula na wamewalazimisha watu milioni 1.3 kukimbia nyumba zao.

Kwa kupunguzwa sana kwa ufadhili, Haiti inakabiliwa na “kugeuza” muhimu.

Habari za UN alizungumza na OchaMkurugenzi wa nchi, Modibo Traore, juu ya hali ya sasa.

Habari za UN: Je! Ni hali gani ya sasa ya ufadhili wa kibinadamu huko Haiti?

Ufadhili wa kibinadamu huko Haiti unapitia awamu muhimu, iliyoonyeshwa na pengo linalokua kati ya mahitaji na rasilimali zinazopatikana. Kufikia 1 Julai, karibu asilimia 8 ya $ 908 milioni inayohitajika ilikuwa imehamasishwa.

Chanjo hii inaruhusu tu sehemu ya watu milioni 3.6 wanaolenga kufikiwa.

Sekta zilizoathiriwa zaidi ni usalama wa chakula, upatikanaji wa maji ya kunywa, huduma ya afya ya msingi, elimu na ulinzi.

Contraction hii katika msaada wa kimataifa ni sehemu ya muktadha wa ulimwengu wa misiba mingi ya kushindana – Ukraine, Gaza, Sudan – lakini pia inaonyesha upotezaji wa maslahi ya kisiasa katika suala la Haiti.

Habari za UN: Je! Ni hali gani nchini Haiti zimesababisha mahitaji makubwa ya ufadhili?

Mahitaji ya kibinadamu yanayokua yanayozingatiwa katika Haiti ni matokeo ya mkusanyiko wa mambo ya kimuundo na ya mzunguko. Mbele ya kijamii, umaskini wa multidimensional huathiri sehemu kubwa ya idadi ya watu.

Mfiduo wa Haiti kwa hatari za asili ni sababu ya kuchukiza.

Nchi hiyo imepata vimbunga kadhaa vikuu ambavyo viligonga mkoa wa kusini chini ya wiki moja baada ya tetemeko la ardhi ambalo liliathiri vibaya eneo hilo, bila kutaja ukame unaorudiwa ambao umekuwa na athari kubwa kwa kilimo na kilimo cha mifugo.

Tangu mwaka wa 2019, mwelekeo mpya umeibuka: ukosefu wa usalama unaosababishwa na kuenea kwa vikundi vyenye silaha, haswa katika mji mkuu, Port-au-Prince, na sasa katikati na idara za ufundi.

Mnamo 2024, shida ya multidimensional ambayo imekuwa ikitetemeka Haiti kwa miaka imekuwa janga.

Kiwango cha vurugu na ukosefu wa usalama kinabaki juu, na athari mbaya kwa idadi ya watu, pamoja na uhamishaji mkubwa wa watu ambao tayari walikuwa katika mazingira magumu.

Habari za UN: Je! Udhibiti unaokua wa vikundi vya silaha umeathirije ujasiri wa wafadhili?

Kuongezeka kwa vikundi vyenye silaha huko Haiti na udhibiti wao wa maeneo ya kimkakati, haswa barabara kuu na bandari za kuingia kwenye mji mkuu, ni kikwazo kikubwa kwa utoaji salama na mzuri wa misaada ya kibinadamu.

Nguvu hii ina athari kwa mtazamo wa hatari ya wafadhili wa kimataifa, ambao sasa wanapima Haiti kama mazingira ya tishio kwa kuingilia kati. Upataji wa wanufaika imekuwa isiyo ya kawaida katika maeneo mengi.

Kuzorota kwa hali ya usalama kunawakilisha changamoto kubwa kwa kuhamasisha na kudumisha ahadi za kifedha.

Wafadhili wameelezea wasiwasi juu ya hatari za kiutendaji, haswa kuhusu kupata minyororo ya usambazaji, kuzuia unyonyaji na kuhakikisha uwajibikaji.

Gharama ya kazi ya misaada pia imeongezeka.

Habari za UN: Je! Ni nini athari ya mbinu mpya iliyochukuliwa na utawala wa Amerika?

Mnamo tarehe 20 Januari 2025, Rais Donald Trump alisaini agizo kuu la 14169, ambalo liliweka kusimamishwa mara moja kwa fedha zote mpya za kigeni na mashirika ya shirikisho la Merika, pamoja na mipango ya kibinadamu inayoendeshwa na Washirika wa USAID na wa kimataifa.

Kwa upande wa Haiti, athari zilisikika kupitia kusimamishwa ghafla kwa takriban asilimia 80 ya mipango inayofadhiliwa na Amerika. Wafanyikazi wa washirika wa NGO waliwekwa mbali, malipo yalisimamishwa na minyororo ya usambazaji ilisumbuliwa.

Zaidi ya athari za kimuundo, kusimamishwa hii kulileta kutokuwa na uhakika katika mfumo wa kibinadamu wa Haiti. Hali hii haikudhoofisha mwendelezo wa huduma muhimu, lakini pia iliathiri uaminifu kati ya jamii za wanufaika na watendaji wa kibinadamu.

Habari za UN: Je! Hali ya sasa haijawahi kufanywa?

Mwaka 2025 unaashiria kugeuka katika misaada ya kibinadamu huko Haiti. Mgogoro huu sio matokeo ya tukio moja au la pekee, lakini ni mfululizo wa hali mbaya katika muktadha wa hatua kwa hatua za kimataifa.

Usumbufu wa mipango ya Amerika umefanya kama kichocheo cha shida. Washirika wa kiufundi wa USAID, ambao wengi walisimamia mipango ya afya ya jamii katika vitongoji vilivyo hatarini, wamekoma shughuli, wakinyima mamia ya maelfu ya watu wa huduma muhimu.

Vituo vya afya vinavyofadhiliwa na Amerika vimefungwa, na kuacha wanawake wajawazito na watoto bila msaada.

Mgogoro wa sasa unaonyesha kutengwa kwa nchi hiyo.

Wakati migogoro ya zamani ilikuwa imesababisha mshikamano wa haraka wa kimataifa, majibu ya kibinadamu kwa hali hiyo mnamo 2025 yamekuwa polepole na ya sehemu.

Habari za UN: Je! Ni maamuzi gani magumu ambayo yamepaswa kufanywa kuhusu misaada ya kukata?

Usumbufu wa ufadhili umelazimisha mashirika ya kibinadamu kufanya biashara ngumu na mara nyingi zenye uchungu.

Katika eneo la ulinzi, kwa mfano, nafasi salama kwa wanawake na wasichana zimepunguzwa sana.

Programu za uhamishaji wa pesa, zinazotumika sana katika maeneo ya mijini tangu 2021, pia zimesimamishwa. Programu hizi ziliwezesha kaya zilizo hatarini kudumisha kiwango cha chini cha usalama wa chakula. Kusimamishwa kwao kumesababisha kuibuka tena kwa mifumo ya kukabiliana na kazi kama vile kazi ya watoto, chakula kidogo na watoto kuchukuliwa shuleni.

Shughuli za ujenzi wa ujasiri pia zimeathiriwa. Programu zinazochanganya usalama wa chakula, kilimo cha mijini, na upatikanaji wa maji, mara nyingi kufadhiliwa na USAID na fedha za UN, zimehifadhiwa.

Hii inaelekeza sio tu majibu ya haraka, lakini pia maendeleo ya suluhisho za kati.

Habari za UN: Je! Wahaiti wanaathiriwaje?

Watoto ni kati ya hit ngumu zaidi. UNICEF Na wenzi wake wamewatibu zaidi ya watoto 4,600 wanaougua utapiamlo mkubwa, wakiwakilisha asilimia 3.6 tu ya watoto 129,000 wanaotarajiwa kuhitaji matibabu mwaka huu.

Idadi ya vifo vya mama ya kitaasisi pia imeongezeka kutoka 250 hadi 350 kwa kila watoto 100,000 wa kuzaliwa kati ya Februari 2022 na Aprili 2025.

Kwa upande wa usalama, athari zina wasiwasi sawa. Unyanyasaji wa kijinsia unaotegemea kijinsia (GBV) umeongezeka katika vitongoji vinavyodhibitiwa na vikundi vyenye silaha.

Kwa kifupi, kujiondoa kwa ufadhili wa Amerika kumesababisha hali ya juu katika haki za wanawake na wasichana huko Haiti, na matokeo ambayo yanaweza kudumu kwa miaka kadhaa.

Habari za UN: Je! Watu huko Haiti wameitikiaje?

Wafaidika walionyesha hali ya kukata tamaa wakati wa kusimamishwa kwa ghafla kwa huduma hizo.

Katika vitongoji vya wafanyikazi wa Port-au-Prince na pia katika maeneo ya vijijini, kukomesha usambazaji wa chakula, huduma ya afya ya jamii na uhamishaji wa pesa ilipatikana kama uvunjaji wa mkataba wa maadili kati ya jamii na taasisi za kibinadamu.

Washirika wa kibinadamu wanawasiliana kwa uwazi juu ya kupunguzwa kwa msaada, kwa hivyo jamii, kwa kiwango fulani, zinajua vikwazo vya kifedha.