Kila kona ya mtandao, kuna uhalisia unaoficha ukweli. Vijana wa leo, ambao mara nyingi huitwa kizazi cha Z (Gen Z), wamezaliwa na kukua katika ulimwengu ambapo mtandao na maisha halisi vinachanganyika kwa kiwango cha kushtua. Mitandao ya kijamii imekuwa kama hewa wanayovuta haiwezi kuepukwa.
Lakini nyuma ya picha zenye kuvutia, video fupi za kuchekesha, na michango inayopita kasi kwenye skrini za simu, kuna hadithi nyingine inayoandikwa: hadithi ya wasiwasi inaozidi kuongezeka, uchungu wa kutoweza kufanana, na huzuni inayofichwa kwenye kona za chumba cha mtu mmoja.
Tukiangalia takwimu na utafiti, picha inayojitokeza ni ya kutia wasiwasi. Mashirika makubwa ya afya ya akili duniani kote yanaonya kuwa kuna uhusiano wa moja kwa moja kati ya muda mwingi uliotumika kwenye mitandao ya kijamii na kuongezeka kwa matukio ya unyogovu, msongo wa mawazo, na hata unyonge kwa vijana.
Kila mara tunasikia maneno kama “kulinganisha na wengine”. Lakini ni nini maana halisi ya haya kwa kijana wa miaka kumi na saba anayesoma maisha ya wenzake kwenye mtandao, akijiona duni? Ni nini maana ya kushindwa kufikia viwango vya urembo, mafanikio, na utajiri ambao mtandao huwapa umaarufu? Hii ni mizigo mizito kwa akili za vijana ambazo bado zinaendelea kukua.
Tatizo halisi siyo mitandao ya kijamii yenyewe, bali ni jinsi tunavyoitumia. Ulimwengu wa kidijitali umefanya kuwa rahisi kujisikia pekee katika kundi la watu. Urafiki wa kidijitali mara nyingi haufiki kwa kina na uhalisi wa mazungumzo ya uso kwa uso.
Mtu anaweza kuwa na wafuasi elfu kwenye mtandao, lakini hakuna mtu wa kumwambia “hali yako iko vipi?” moyoni mwake. Hii ndio ukweli mwingine usiofichika: mitandao ya kijamii inaweza kuwa eneo la kujihusisha, lakini pia inaweza kuwa eneo la kujihusisha bila kuwa na uhusiano wa kweli na mtu yeyote.
Lakini upande mwingine wa sarafu hatupaswi kuogopa, mitandao ya kijamii pia ina nguvu ya mema. Inawasaidia vijana kupata jamii ya kushirikiana, kuelezea shauku na hisia zao, na hata kutafuta ushauri wa afya ya akili.
Suala ni kuwa na ufahamu na kutumia vyombo hivi kwa busara. Ni muhimu kwa wazazi, walezi, na wadau wa elimu kuzungumza na vijana kuhusu maisha ya kidijitali. Mazungumzo haya yanapaswa kuzungumzia umuhimu wa kupumzika matumizi ya simu, kuchagua maudhui kwa uangalifu, na zaidi ya yote, kukumbuka kuwa maisha halisi yanaendelea nje ya simu.
Kama jamii, tunahitaji kujenga mazingira ambapo vijana wanaweza kuwa na wastani, kukosa, na kukua bila kuhisi wanaishi maisha yasiyo na maana kulinganisha na hadithi za kusisimua za watu wengine.
Tunahitaji kuwafundisha kuhusu uhalisi wa maudhui yanayowazunguka na kuwatia moyo wa kuwa wenyewe. Afya ya akili sio tabia ya aibu; ni haki ya msingi. Ni wakati tu tunapokubali ukweli huu usiofichika ndipo tutakapoweza kuwasaidia vijana wetu kutumia nguvu ya mitandao ya kijamii kwa manufaa yao, na siyo kwa madhara yao.
