Kwa kuwa kikundi chenye nguvu cha paramilitary kilifanya uhamasishaji mkubwa ndani ya jiji wiki iliyopita, Ofisi ya Haki za Binadamu ya UN imepokea “Akaunti mbaya za utekelezaji wa muhtasari, mauaji ya watu wengi, ubakaji, mashambulio dhidi ya wafanyikazi wa kibinadamu, uporaji, kutekwa nyara na kuhamishwa“Alisema Seif Magango, msemaji wa Ofisi ya Haki za Binadamu ya UN (Ohchr).
Akiongea kutoka Nairobi na waandishi wa habari huko Geneva, Bwana Magango alisema ushuhuda kadhaa umepokelewa kutoka kwa wakaazi ambao walikuwa wamekimbia kwa hofu wakati mji ulipoanguka, kisha “walinusurika safari ya kutishia Tawila, takriban kilomita 70” – safari ambayo inachukua siku tatu hadi nne kwa miguu.
Kambi zilizojaa huko Tawila
Zaidi ya watu 36,000 wamekimbia tangu Jumamosizaidi kwa miguu, kwa Tawila – mji magharibi mwa El Fasher kwamba tayari inahifadhi zaidi ya 652,000 waliohamishwa Watu, kulingana na Shirika la Kimataifa la Uhamiaji (IOM).
Wanamgambo wa RSF ambao walikua nje ya vurugu za mauaji ya kimbari ya mzozo wa Darfur miaka 20 iliyopita, wamefungwa katika mzozo wa kikatili na Kikosi cha Wanajeshi wa Sudan (SAF) tangu Aprili 2023.
Sudan imekuwa tovuti ya shida kubwa zaidi ya kibinadamu ulimwenguni na makazi kwenye rekodi, na watu karibu milioni 14 waliohamishwa kutoka kwa idadi ya watu milioni 51. Familia imeenea, na milipuko ya kipindupindu na magonjwa mengine mabaya yanaongezeka.
RSF ilichukua udhibiti wa El Fasher, mji mkuu wa Jimbo la Darfur Kaskazini kufuatia zaidi ya siku 500 za kuzingirwa, baada ya kulazimisha jeshi la Sudan kujiondoa mapema wiki hii.
Ripoti za kutatanisha zinaonyesha mauaji ya watu wagonjwa na waliojeruhiwa ndani ya hospitali ya uzazi ya Saudia na katika majengo katika vitongoji vya Dara Jawila na al-Matar, ambavyo vilikuwa vinatumika kama vituo vya matibabu vya muda.
Shirika la Afya Ulimwenguni (WHO) inakadiria kuwa wagonjwa na wenzi 460 waliuawa wakati wa mauaji yaliyodaiwa.
“Madai haya makubwa yanaibua maswali ya haraka juu ya hali ya mauaji haya katika kile kinachopaswa kuwa mahali pa usalama,” Bwana Magango alisema.
Alitaka uchunguzi wa kujitegemea, wazi na wa haraka ili kuhakikisha haki.
Ohchr pia amepokea ripoti za kutisha za unyanyasaji wa kijinsia kutoka kwa wenzi wa kibinadamu ardhini. “Karibu wanawake 25 walibakwa genge wakati vikosi vya RSF viliingia kwenye makazi ya watu waliohamishwa karibu na Chuo Kikuu cha El Fasher. Mashahidi wanathibitisha wafanyikazi wa RSF waliochagua wanawake na wasichana na kuwabaka kwa bunduki, “Bwana Magango alisema.
Mfano wa vurugu pia umewalenga wafanyikazi wa kibinadamu na wajitolea wa ndani wanaounga mkono jamii zilizo hatarini huko El Fasher.
Mashambulio ya medali
Shirika la Afya Ulimwenguni (WHO) limesimamia ripoti za mashambulio ya vifaa vya afya na wafanyikazi, na kulaani kutekwa kwa wafanyikazi sita wa afya – madaktari wanne, muuguzi na mfamasia. Hospitali ya Maternity ya Saudia imeshambuliwa mara tano mnamo Oktoba pekee.
Kufuatia kuanguka kwa El Fasher, shirika la UN Heath kwa sasa “haliwezi kusaidia wale ambao wameathiriwa, majeraha ambayo yametokea kutoka kwa mashambulio mengi dhidi ya raia,” alielezea Dk. Teresa Zakaria, mkuu wa kitengo cha shughuli za kibinadamu.
Ambaye alithibitisha kwamba mashambulio 189 yamethibitishwa nchini Sudani mwaka huu, na kusababisha vifo 1,670 na majeraha 419. “Asilimia themanini na sita ya vifo hivi vyote vinavyohusiana na shambulio vimetokea mwaka huu pekee na hii inaonyesha kuwa mashambulio yanazidi kuwa mauti,” Dk Zakaria alisema.
Upungufu mkubwa wa fedha
“Mpango wa majibu ya kibinadamu ya Sudan hadi leo ni asilimia 27.4 tu kufadhiliwa – pengo kubwa sana,” Dk Zakaria aliongezea. “Kwa sekta yenyewe, ufadhili unasimama kwa asilimia 37, kwa hivyo, tunapambana sana na rasilimali. Ndio sababu Tunatoa wito kwa jamii ya kimataifa kutowaacha watu wa Sudani, kwa sababu watendaji wakuu ni mashirika yetu ya Sudan, ambao wanaendelea kuwapo na kutoa msaada“.
Pamoja na kutekwa kwa El Fasher, udhibiti wa eneo la RSF sasa unaenea katika Darfur na sehemu za kusini mwa Sudani, wakati vikosi vya Silaha vya Sudan (SAF) vinadhibiti mji mkuu, Khartoum, na sehemu kubwa ya kaskazini na kituo.
