BELém, Brazil, Novemba 13 (IPS) – Katika ukumbi wa Mkutano wa hali ya hewa wa UN huko Belém, mwanaharakati wa vijana João Vitor da Costa da Silva anajaribu kufanya kesi yake isikilizwe na washauri. Da Silva mwenye umri wa miaka 16 ana ombi maalum kwa vyama: mahitaji ya vijana wenye ulemavu yanapaswa kushughulikiwa kupitia lensi ya haki ya hali ya hewa.
Belém asili ya Da Silva anaendesha ukumbi huo katika kiti chake cha magurudumu, akishiriki hadithi yake na kujihusisha na mazungumzo. Utetezi wake sio juu yake mwenyewe – ni kwa vijana wote wanaoishi na aina yoyote ya ulemavu. Kama matukio ya hali ya hewa ya mabadiliko ya hali ya hewa yanavyozidi kuongezeka mara kwa mara na kali, watu walio na Ulemavu ni hatari zaidi kuliko wengine isipokuwa kuna mpango wa kuwasaidia kabla, wakati, na baada ya matukio kama haya.
IPS ilizungumza na Da Silva katika muktadha wa ulemavu na haki ya hali ya hewa.
IPS: Je! Ulihusika vipi katika harakati za hali ya hewa na unaonaje unganisho kati ya mabadiliko ya hali ya hewa na ulemavu?
Da Silva: Kwanza nilijihusisha na hali ya hewa na harakati za mazingira kwa sababu ninaishi kwenye kisiwa kinachoitwa caratateua. Kwenye kisiwa, tunakabiliwa na athari za mabadiliko ya hali ya hewa kila siku. Tunaishi nayo siku kwa siku. Niliibuka kutoka kwa harakati ya nyasi katika kitongoji changu. Kwenye barabara yangu, watu walikuwa wakitupa takataka mahali vibaya, wakibadilisha kuwa dumpster. Nilitaka kuondolewa na kuanza kuongea dhidi yake kwa sababu ilikuwa ngumu kwangu kutumia kiti changu cha magurudumu. Na unganisho ninaloona kati ya harakati za hali ya hewa na haki za watu wenye ulemavu ni kama kifungu hiki maarufu: ‘Hatuwezi kuwa na haki ya hali ya hewa bila haki ya kijamii.’ Ikiwa hatuwezi hata kuhakikisha haki ya mtu mwenye ulemavu kusonga kwa uhuru, tutabadilishaje hali hiyo?
IPS: Kwa nini uliamua kuongea, na kwa nini inajali?
Da Silva: Hoja ya kwanza ni kwamba mara tu nilipoweza kupata dumpster kuondolewa kwenye barabara yetu, nikagundua, ikiwa naweza kufanya hivyo, basi ni nini kingine naweza kufanya? Hoja ya pili ni kwamba wakati nilijifunza jinsi vijana na watoto ndio walioathiriwa zaidi na mabadiliko ya hali ya hewa, niligundua kuwa ikiwa kizazi chetu hakizungumzi, tutakuwa ndio wanaoteseka zaidi.
IPS: Umesema hakuna haki bila haki ya hali ya hewa. Kwa watu wanaoishi na ulemavu, haki ya hali ya hewa inaonekanaje?
Da Silva: Haki ya hali ya hewa inamaanisha kutambua kuwa sote tunaishi kupitia hali hiyo hiyo, lakini wengine wanateseka kuliko wengine. Ni juu ya kuelewa kuwa watu wenye ulemavu wataathiriwa zaidi na matokeo kuliko wengine.
IPS: Wacha tuzungumze juu ya kupatikana. Uko hapa kwa COP, ukiongeza uhamasishaji juu ya makutano ya mabadiliko ya hali ya hewa na ulemavu. Je! Unafikiri mazungumzo ya UNFCCC au COP yanakumbuka makutano haya?
Da Silva: Hapana. Nadhani sababu hii haijaunganishwa vizuri katika mazungumzo na makubaliano ya mazingira.
IPS: Ikiwa haijajadiliwa vizuri katika mazungumzo ya hali ya hewa na makubaliano hayaonyeshi mahitaji ya kipekee ya watu wanaoishi na ulemavu, hiyo inathirije haki inayodaiwa?
Da Silva: Ndio sababu ni muhimu kuchukua nafasi hizi. Lazima tuwepo kwa mwili – wakati mwingine kuwa na mwili wako hapa kunasema zaidi ya maneno. Baada ya kuchukua nafasi hiyo, tunapaswa kutetea na kudai. Kwa hivyo kwanza, ni juu ya kuwa hapa. Pili, ni juu ya kutumia uwepo huo kutetea sababu.
IPS: Je! Unafikiri watu kwenye timu za mazungumzo na katika nafasi za utengenezaji wa sera wanasikiliza?
Da Silva: Je! Nadhani watu wananisikiliza moja kwa moja? Sijui. Lakini niko hapa. Ninazungumza. Ninatetea.
IPS: Mazungumzo ya hali ya hewa yamekuwa yakiendelea kwa muda mrefu, lakini ulemavu na haki ya hali ya hewa haijapewa kipaumbele. Je! Ni nini tumaini lako kwa mazungumzo haya?
Da Silva: Natumai kuona sera halisi za umma zikitekelezwa – haswa kuhusu itifaki za janga na hatari. Sote tuko kwenye dhoruba moja, lakini tuko kwenye boti tofauti. Kwa mfano, siwezi kutembea umbali mrefu, siwezi kukimbia, na siwezi kwenda juu. Kwa hivyo, mimi ni hatari na ninahitaji wengine kunisaidia katika dharura. Ukweli huo unahitaji kuonyeshwa katika hati.
IPS: Je! Kuna kitu chochote ungependa kuongeza?
Da Silva: Sio mara nyingi kwamba watu huzungumza juu ya uhusiano kati ya ulemavu na haki ya hali ya hewa. Natumai kusema zaidi juu ya unganisho hili, kwa sababu sio tu juu ya vijana wengi pia wanaishi na ulemavu. Hii ndio sababu yangu. Ni kwa maisha yangu yote. Nitaendelea kuongea.
Kitendaji hiki kinachapishwa kwa msaada wa misingi ya jamii wazi.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
© Huduma ya Inter Press (20251113171714) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
