Katika mahojiano yake ya kwanza tangu achukue chapisho hilo mnamo Agosti, Chaloka Beyani alitafakari juu ya asili ya mamlaka yake, iliyoundwa na UN Baraza la Usalama Kwa sababu ya mauaji ya kimbari huko Rwanda na Srebrenica, na ikavutia kufanana na machafuko yaliyotokea leo.
“Tunaona ukiukwaji mkubwa wa sheria za kimataifa za haki za binadamu, mashambulio ya moja kwa moja kwa raia, na kutofuata sheria za kimataifa za kibinadamu,” Bwana Beyani aliiambia Habari za UN Hivi karibuni. “Hatari ya ukatili, na kutokea kwa ukatili, ni kubwa sana.”
Alitaja vurugu zinazozidi kuwa mbaya huko Sudan kama moja ya mifano ya haraka sana. Mzozo wa Darfur, uliochunguzwa kwanza na tume ya UN katika miaka ya 1990, unaendelea kuzidi miongo kadhaa baadaye. “Hakuna kilichobadilika,” alisema. “Kuanguka kwa serikali ya raia kumezidisha tu shida.”
© UNICEF/Mohammed Jamal
Familia zinazokimbia vurugu huko Darfur hufika kambini kwa watu waliohamishwa.
Mfumo wa Onyo la mapema
Ofisi juu ya kuzuia mauaji ya kimbari na jukumu la kulinda kazi kama mfumo wa tahadhari mapema ndani ya UN. Inamwonya Katibu Mkuu, Baraza la Usalama na mfumo mpana wa UN-kwa utaratibu huo-wakati hatari ya uhalifu wa ukatili, pamoja na mauaji ya kimbari, hugunduliwa.
Kuchora mnamo 1948 Mkutano wa Kuzuia na Adhabu ya Uhalifu wa Kimbari na maoni ya kisheria juu ya kesi za korti zinazohusiana na mauaji ya kimbari, ofisi inafuatilia na kuchambua sababu 14 kutoka kwa migogoro ya silaha inayohusisha vikundi vya kikabila au kidini, kuchukia hotuba, na kuanguka kwa sheria ya sheria, miongoni mwa wengine.
Kiambishi awali cha Uigiriki genos (watu, kabila au kabila) na cide ya latin (mauaji)
Kulingana na sheria za kimataifa, mauaji ya kimbari yanamaanisha yoyote ya vitendo vifuatavyo vilivyofanywa kwa kusudi la kuharibu, kwa jumla au kwa sehemu, kikundi cha kitaifa, maadili, kikabila au kidini, kama vile:*
- Kuua washiriki wa kikundi hicho
- Kusababisha madhara makubwa ya mwili au kiakili kwa washiriki wa kikundi
- Kusababisha kwa makusudi hali ya kikundi iliyohesabiwa kuleta uharibifu wake wa mwili kwa jumla au kwa sehemu
- Kuweka hatua zilizokusudiwa kuzuia kuzaliwa ndani ya kikundi
- Kuhamisha watoto wa kikundi kwa kikundi kingine
*Kifungu cha II cha Mkutano wa Kimbari.
Wakati hatari hizi zinaonyesha muundo wa vurugu, Bwana Beyani anatoa ushauri na kuratibu majibu na maafisa wa UN, kudumisha uhusiano wa karibu na mashirika ya kikanda kama Jumuiya ya Afrika na Jumuiya ya Ulaya, na mifumo mingine ya kimataifa.
“Mara tu ofisi yetu inasikika kengele, inaashiria kuwa kizingiti kinakaribia kuvuka,” alisema.
“Jukumu letu sio kuamua mauaji ya kimbari bali kuizuia,” Bwana Beyani alisisitiza, akisisitiza kwamba ofisi yake inadharau kwa mahakama za kimataifa ili kubaini ikiwa uhalifu huo umetekelezwa.
Kuvunja ukimya
Mshauri huyo maalum pia alisisitiza jukumu muhimu la mahakama na haki katika ulinzi wa watu walio katika mazingira magumu.
“Jambo moja ambalo unataka kufanya katika muktadha wa kukabiliana na unyanyasaji ni kuwajua wale ambao wanashiriki katika migogoro ambayo wanaangaliwa na kufuatiliwa,” Bwana Beyani alisema.
Mfano ni Korti ya Jinai ya Kimataifas kusadikika wa Warlord Warlord Thomas Lubanga mnamo 2012 kwa kuajiri askari wa watoto. Hii ilisababisha wakubwa wengine wa vita kukemea hadharani kuajiri watoto.
Alirejelea pia Korti ya Haki ya Kimataifa Hatua za muda zilizotolewa chini ya wajibu wa kuzuia mauaji ya kimbari katika utumiaji wa Mkutano wa Kimbari huko Gaza, kwa upande wa Afrika Kusini dhidi ya Israeli.
Kati ya kesi zingine, ICJ Je! Mwaka ujao utasikia kesi kamili iliyoletwa na Gambia dhidi ya Myanmar, pia kwenye matumizi ya Mkutano wa Kuzuia na Adhabu ya Uhalifu wa Kimbari.
“Kuzuia ni pamoja na uwajibikaji,” mshauri maalum alisema.
Unsplash/Priscilla du Preez
Serikali na kampuni za mtandao zinashindwa kufikia changamoto za chuki mkondoni.
Vitisho vinavyoibuka
Kati ya vitisho vinavyoibuka ambavyo wachunguzi wa ofisi ya Bwana Beyani ni habari potofu na hotuba ya chuki. Ofisi yake inafanya kazi na kampuni za teknolojia kama Meta na Google kushughulikia uchochezi mkondoni, na kwa viongozi wa kidini na wa jamii kukabiliana na hadithi za chuki katika ngazi ya mitaa.
Uharibifu wa mazingira na mabadiliko ya hali ya hewa pia huwa vichocheo vya migogoro. Alisema kuwa Baraza la Usalama lilikuwa sahihi kuangalia uharibifu wa mazingira kama hatari ya usalama, kama ilivyokuwa wakati wa mjadala mnamo Novemba 6: “Tunaona mivutano ya msingi wa rasilimali, kutoka Saheli hadi majimbo ya kisiwa kidogo katika hatari ya kuzama. Mabadiliko ya hali ya hewa yenyewe sio sababu, lakini inaongeza sababu zingine za hatari.”
Mshauri huyo alibaini kuwa jamii za asilia, ambazo mara nyingi hulenga mizozo juu ya ardhi na rasilimali asili, ni kati ya vikundi vinavyohitaji ulinzi. “Viwanda vya uchimbaji na hatua za makusudi dhidi yao zinawaweka katika hatari kubwa,” alisema. “Utambulisho wao na njia ya maisha huwafanya wawe katika mazingira magumu.”
Licha ya nguvu ya mamlaka yake, mshauri maalum bado anaangazia diplomasia na kuzuia juu ya hukumu ya umma. “Ofisi hii ilibuniwa kushiriki kimya kimya, kushauri Katibu Mkuu na Baraza la Usalama, na kutoa taarifa za umma wakati inahitajika,” alielezea. “Mataifa yanaona ni ya kutishia katika hali fulani.”
Kuangalia mbele, mshauri maalum alisisitiza kwamba kuzuia kunahitaji kumbukumbu kama hatua.
“Maadhimisho ya mauaji ya kimbari ya zamani yanatukumbusha ahadi ya mwanzilishi wa UN ya ‘Kamwe tena,’ na msingi ambao Mkutano wa Kimbari unasimama” alisema, akizingatia maandalizi ya Siku ya kimataifa ya ukumbusho na hadhi ya wahasiriwa wa uhalifu wa mauaji ya kimbari na ya kuzuia uhalifu huu Mnamo Desemba 9. “Lakini ukumbusho peke yake haitoshi. Lazima tuimarishe zana zetu, kujenga uaminifu, na kutenda mapema.”
