UMOJA WA MATAIFA, Desemba 23 (IPS) – Licha ya maboresho makubwa ya hali ya kibinadamu katika Ukanda wa Gaza kufuatia usitishaji vita wa Oktoba 10, maendeleo bado ni tete. Huku jumuiya hiyo ikiwa imeepusha njaa katika maeneo mengi, Umoja wa Mataifa (UN) na washirika wake wanaonya kwamba ufikiaji endelevu wa kibinadamu, mtiririko wa kutosha wa rasilimali, na urejeshaji wa miundombinu muhimu ya kiraia ni muhimu katika kuzuia kuzorota zaidi, ambayo inaweza kuwa na matokeo ya kudumu kwa watu ambao tayari wamejeruhiwa sana.
Kulingana na takwimu za hivi karibuni kutoka Ainisho ya Awamu ya Usalama wa Chakula Jumuishi (IPC), usalama wa chakula huko Gaza uliimarika kwa kiasi kikubwa katika kipindi cha Oktoba-Novemba, huku njaa ikitokomezwa katika maeneo yote. Hii inaashiria mabadiliko makubwa kutoka Agosti, wakati njaa ilirekodiwa na kuthibitishwa. Hii inachangiwa kwa kiasi kikubwa na kupanuka kwa ufikiaji wa kibinadamu tangu wakati huo.
“Njaa imerudishwa nyuma. Watu wengi zaidi wanaweza kupata chakula wanachohitaji ili kuishi,” Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres alisema. “Mafanikio ni duni, hatari sana. Na katika zaidi ya nusu ya Gaza, ambako wanajeshi wa Israel wamesalia, mashamba na vitongoji vyote haviwezi kufikiwa. Migomo na uhasama unaendelea, na kuzidisha hali ya raia katika vita hivi na kuwaweka timu zetu kwenye hatari kubwa. Tunahitaji kuvuka zaidi, kuondolewa kwa vizuizi vya vitu muhimu, kuondolewa kwa uhifadhi wa fedha ndani ya Gaza; ufikiaji usiozuiliwa, ikijumuisha kwa mashirika yasiyo ya faida (NGOs).”
Takwimu kutoka Ofisi ya Uratibu wa Masuala ya Kibinadamu (OCHA) zinaonyesha kuwa kufuatia kusitishwa kwa mapigano, vikwazo vya utoaji wa misaada vimepungua hadi takriban asilimia 20—chini kutoka asilimia 30 hadi 35 kabla ya usitishwaji wa mapigano. Kati ya Oktoba 10 na Desemba 16, zaidi ya tani 119,000 za msaada unaoratibiwa na Umoja wa Mataifa zilipakuliwa, na zaidi ya tani 111,000 zilikusanywa kwa ufanisi.
Pamoja na hayo, viwango vikali vya njaa na utapiamlo vinaendelea, hasa miongoni mwa jamii zilizohamishwa. Idadi kubwa ya wakazi wa eneo hilo wanakabiliwa na viwango vya dharura (IPC Awamu ya 4) ya njaa, huku mamia ya maelfu wakikabiliwa na utapiamlo mkali. Kati ya Oktoba na Novemba, takriban watu milioni 1.6, au zaidi ya asilimia 75 ya watu waliochunguzwa, waligundulika kukabiliwa na viwango vya njaa (Awamu ya 3) au mbaya zaidi, ikiwa ni pamoja na watu 500,000 katika viwango vya dharura (Awamu ya 4) na zaidi ya 100,000 katika viwango vya janga (Awamu ya 5).
Wanawake na watoto—hasa wale wanaotoka katika jumuiya zilizohamishwa—wanatarajiwa kubeba mizigo mizito zaidi. Takriban watoto 101,000 wenye umri wa miezi sita hadi 59 wanakadiriwa kukumbwa na utapiamlo mkali hadi Oktoba mwaka ujao, huku 31,000 kati ya kesi hizo zikitarajiwa kuhatarisha maisha. Aidha, takribani wanawake 37,000 wajawazito na wanaonyonyesha wanakadiriwa kuhitaji matibabu ya haraka.
Katika a taarifa ya pamojaShirika la Chakula na Kilimo (FAO), Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF), Shirika la Afya Duniani (WHO), na Shirika la Mpango wa Chakula Duniani (WFP), wanaonya kwamba bila msaada endelevu wa kibinadamu, kuongezeka kwa usaidizi wa kifedha, na kukomeshwa kwa uhasama, mamia ya maelfu ya watu wa Gaza wanaweza kurudi katika hali ya njaa haraka.
OCHA ilibainisha kuwa takriban watu milioni 1.6 wa Gaza wanatarajiwa kukabiliwa na viwango vya juu vya uhaba wa chakula hadi katikati ya Aprili 2026, huku wakala huo ukirekodi uwasilishaji wa misaada ukitatizwa kutokana na kuendelea kwa mashambulizi ya anga, vikwazo vya kiutaratibu, na athari zinazoendelea za Storm Byron, ambayo ilisababisha viwango vya juu vya mafuriko. Mwezi Desemba, wakala huo ulirekodi kupunguza mgao wa chakula kutoka WFP katika jaribio la kuongeza chanjo. Sekta nyingine za mwitikio wa kibinadamu zimenyimwa kipaumbele kushughulikia mahitaji ya dharura ya usalama wa chakula.
Ripoti ya hivi punde ya IPC inabainisha kuporomoka kwa mifumo ya chakula cha kilimo kama kichocheo kikubwa cha uhaba wa chakula huko Gaza, ikibainisha kuwa zaidi ya asilimia 96 ya ardhi ya mazao ya enclave imeharibiwa au imefanywa kutoweza kufikiwa. Huku maisha ya watu yakiwa yamesambaratika na uzalishaji wa ndani ukiwa na matatizo makubwa, familia zinazidi kushindwa kumudu vyakula bora na vya aina mbalimbali.
Takriban asilimia 70 ya kaya hazina uwezo wa kununua chakula au kupata maji safi. Protini imekuwa adimu sana, na hakuna watoto wanaofikia viwango vya kutosha vya utofauti wa lishe, na theluthi mbili hutumia kikundi kimoja hadi viwili vya chakula.
“Wakulima, wafugaji na wavuvi wa Gaza wako tayari kuanza tena uzalishaji wa chakula, lakini hawawezi kufanya hivyo bila kupata vifaa vya msingi na ufadhili wa haraka,” alisema Rein Paulsen, Mkurugenzi wa Ofisi ya Dharura na Ustahimilivu ya FAO. “Mkataba wa kusitisha mapigano umefungua dirisha finyu kuruhusu vifaa vya kilimo vya kuendeshea maisha kufikia mikono ya wakulima walio katika mazingira magumu. Ufadhili tu na kupanuliwa na upatikanaji endelevu ndio utakaoruhusu uzalishaji wa chakula wa ndani kuanza tena na kupunguza utegemezi wa misaada kutoka nje.”
The takwimu za hivi karibuni kutoka OCHA zinaonyesha kuwa angalau watoto 2,407 walipokea matibabu ya utapiamlo mkali katika wiki mbili za kwanza za Desemba. Zaidi ya hayo, hadi kufikia Desemba 16, zaidi ya tani 172,000 za misaada zilizowekwa na washirika 56 wa kibinadamu ziko tayari kuhamishiwa Gaza, na chakula kikiwa ni asilimia 72 ya jumla ya misaada yote.
Hata katika hali ya mahitaji haya thabiti, baadhi ya utoaji wa kibinadamu unaofanywa na Umoja wa Mataifa na washirika wake unaendelea kukataliwa mara kwa mara na mamlaka za Israeli. Kati ya Desemba 10 na 16, mashirika ya misaada ya kibinadamu yaliratibu misheni 47 na mamlaka ya Israeli, 30 kati ya hizo zilifanyika, 10 zilizuiliwa, nne zilikataliwa, na tatu zilifutwa.
According to Kate Newton, Deputy Country Director for WFP in Palestine, missions requiring prior coordination with Israeli authorities—including winterization efforts, assessment and clearance missions, and cargo uplifts—are particularly uncertain. “Bado tuna maswala yote ambayo tumekuwa tukiyazungumza kwa miezi na miezi – changamoto za vifaa, ukweli kwamba sisi ni mdogo sana katika suala la idadi ya barabara tunazoweza kutumia, kwamba bado tuna kiwango cha juu sana cha ukosefu wa usalama, kwamba michakato ya urasimu bado inazuia utoaji wa kibinadamu,” alisema Newton.
Mnamo Desemba 17, muungano wa mashirika ya Umoja wa Mataifa na zaidi ya mashirika 200 ya kimataifa na ya ndani yalitoa wito kwa hatua za haraka kushinikiza mamlaka ya Israeli kuondoa vikwazo vyote vya misaada ya kibinadamu, wakionya kwamba vikwazo vya sasa vinadhoofisha sana juhudi za misaada na kutishia kuanguka kwa jibu la kibinadamu la kibinadamu. Taarifa ya pamoja inasisitiza kwamba hatua za kibinadamu sasa ni muhimu zaidi kuliko hapo awali na inasisitiza kwamba Gaza haiwezi kumudu kurudi katika hali ya kabla ya kusitishwa kwa mapigano.
“Mashirika ya Umoja wa Mataifa na mashirika yasiyo ya kiserikali yanasisitiza kwamba ufikiaji wa kibinadamu si wa hiari, masharti au kisiasa. Ni wajibu wa kisheria chini ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu, hasa huko Gaza ambako Israel imeshindwa kuhakikisha kwamba idadi ya watu inatolewa vya kutosha,” ilisema taarifa hiyo. “Mamlaka za Israel lazima ziruhusu na kuwezesha upitishaji wa haraka wa misaada ya kibinadamu bila vikwazo. Lazima zibadilishe mara moja sera zinazozuia shughuli za kibinadamu na kuhakikisha kwamba mashirika ya kibinadamu yana uwezo wa kufanya kazi bila kuathiri kanuni za kibinadamu. Msaada wa kuokoa maisha lazima uruhusiwe kuwafikia Wapalestina bila kuchelewa zaidi.”
Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
© Inter Press Service (20251223202632) — Haki Zote Zimehifadhiwa. Chanzo asili: Inter Press Service
