NAIROBI, Aprili 17 (IPS) – Eliud Rugut anatoka kwa vizazi vya wakulima, bado familia yake ilimtarajia aondoke nyumbani kwao na kufuata kazi nyingine.
Alisoma uchumi na kuanza kufanya kazi katika biashara na uuzaji, ingawa itakuwa ya muda mfupi kwani alipoteza kazi wakati wa janga la Covid-19. Aliporudi nyumbani kwa wazazi wake, alitaka kugeuza uzalishaji wa shamba lao.
Uzalishaji wa shamba la mtama, mtama, na mahindi ulikuwa umepungua zaidi ya miaka – ulikuwa umepungua kwa asilimia 60, hasara kubwa wakati shamba lilikuwa chanzo kikuu cha mapato. Sehemu ya sababu ya upotezaji huu ilihusishwa na athari za mabadiliko ya hali ya hewa juu ya uharibifu wa mchanga au wadudu, na sehemu yake pia ni kwa sababu wazazi wake walikuwa wakitegemea mbegu zile zile na mbinu za kilimo na tofauti kidogo.
“Mama yangu alikuwa wazi kwa uvumbuzi mpya,” Rugut alisema, akielezea kwamba alikuwa amemtaka alete maoni mapya ili kutatua maswala waliyoyakabili. “Alimshawishi baba yangu anipe ekari moja kukuza bidhaa ndani.”
Mwanzoni, baba ya Rugut alikuwa sugu sana kugawana ardhi yake kwa sababu angekuwa akipoteza sehemu ya mapato yake. Katika jamii ya uzalendo kama ile katika jamii ya Rugut nchini Kenya, wanaume wana haki kubwa linapokuja suala la urithi wa ardhi na ndio mamlaka ya mwisho juu ya jinsi ardhi inavyotumika. Mwishowe baba ya Rugut alikubali kukopesha ekari moja ya ardhi.
Ilikuwa na ekari hii moja kwamba rugut aliunda chafu ambapo alitumia mbinu zake za kilimo, teknolojia, na mbegu. Alipanda mazao kama vile pilipili za kengele, mboga asilia, na matunda kadhaa, ambayo yote yalikua wakati wa msimu tofauti na nafaka za familia yake. Baada ya kuona tija kutoka kwa mazao haya – na mapato makubwa waliyoleta – baba ya Rugut alikuwa karibu kutokuamini kwamba wanaweza kutoa matokeo kama hayo kwa muda mfupi kuliko mazao yake ya mahindi. Alichukua kutembea kuzunguka chafu usiku kadhaa, kana kwamba anahitaji kuona matokeo na kujielewa mwenyewe, Rugut alisema. Ilikuwa hatua ya kusonga mbele katika kubadilisha mawazo yake juu ya kupitisha njia mpya za kilimo.
Rugut pia angepakua na kucheza video za YouTube kwenye kilimo kwa baba yake kutazama nyumbani. Mfiduo wa mbinu tofauti za kilimo kupitia video za kielimu (na za bure) ambazo zilitengenezwa na au zilikuwa juu ya wakulima na uzoefu wao wa kuishi pia ulikwenda mbali katika kufungua akili ya baba ya Rugut kwa uwezekano huo, haswa alipoona jinsi mtoto wake alikuwa akitumia mbinu zile zile kwenye shamba lao.
Rugut alichukua hatua, kuleta maarifa na uvumbuzi kwa familia yake na jamii pana. Leo, yeye ni mmoja wa waanzilishi wa Silo Africaambayo inafanya na kuuza mifumo ya silo kwa wakulima wadogo, ambao wamewekwa na teknolojia nzuri ambayo inaruhusu wakulima kufuatilia hali za nafaka zilizohifadhiwa. Hii pia ilianzishwa juu ya uvumbuzi wake na shamba la familia yake kama njia ya kupambana na wadudu na weevils kupitia nafaka zao. Kampuni hiyo inatafuta kupanua biashara zao zaidi ya Kenya na kutoa silos kwa wakulima kote bara la Afrika.
Safari ya Rugut katika tasnia ya chakula-kilimo ilibuniwa wakati, mnamo 2022, alijiunga na Kituo cha Ban Ki-Moon kwa Raia wa Global ‘(BKMC) Programu ya Mabingwa wa Vijana. “Ilikuwa mmoja wa wabadilishaji wa mchezo wa maisha yangu,” alisema wakati akielezea wakati wake katika mpango.
Fursa za kujifunza juu ya kuongeza athari na hali ya hewa katika mifumo ya chakula cha kilimo ilikuwa imeunda mawazo yake karibu na kazi yake na maoni ambayo angeweza kurudisha kwa jamii yake. Pamoja na mabingwa wenzake wa vijana, wangeweza kujadili juu ya uzoefu ulioshirikiwa na hali ya kawaida juu ya umiliki wa ardhi na jinsi hizi zilivyounda mazoea yao ya kilimo. Hizi zilikuwa fursa za kushiriki mazoea bora.
Athari kubwa ya BKMC ilikuwa kuwapa mabingwa jukwaa la “kuinua sauti.”
“Hilo ni jambo moja vijana ambao hawajawahi kupata. Sauti zetu hazikuwahi kusikika,” Rugut alisema. “Hatujawahi kuwa na majukwaa ya kutoa changamoto zetu, kutoa sauti tunayofanya.”
Kupitia BKMC, Rugut aliweza kuhudhuria mikutano kama COP28 na kushiriki hatua hiyo na viongozi wa ulimwengu, madaktari, watafiti wa masomo, na watunga sera, ambao ulikuwa “wa kutuliza mishipa” mwanzoni. Wakati wa Rugut kama ujanibishaji wa vijana ulimuonyesha kuwa inawezekana kwa wakulima wa vijana, haswa wakulima wadogo, “kuwasiliana changamoto.” Zaidi ya hapo, mitazamo yao ilishikilia uzito.
Rugut amefurahi kumaliza habari yoyote potofu karibu na wakulima wadogo na kudhibitisha kuwa “wako wazi kujifunza” juu ya mbinu mpya za kilimo, kwani tayari walikuwa wakipata njia za kukabiliana na changamoto zinazoletwa na mabadiliko ya hali ya hewa. Wanachohitaji ni kwa habari hii kupatikana, ambayo ni mahali ambapo ange “changamoto kwa kweli” wahudhuriaji wa “kusambaza” utafiti wao kwa njia ambayo watu kama yeye wanaweza kurudisha habari hiyo kwa jamii.
Kila mwaka, Vijana Agrichampions huweka karatasi ya ‘mahitaji’, ambayo wanawasilisha katika Mkutano wa hali ya hewa wa UN. Mahitaji ya mara kwa mara kutoka kwa makaratasi haya yanahitaji uwekezaji zaidi katika ufadhili wa hali ya hewa, ujenzi wa uwezo, na ufikiaji wa teknolojia ya hali ya hewa.
“Tumepata sauti yetu kupitia ban ki-moon na kupitia karatasi hii ya mahitaji-kuna hati ambayo inaweza kuongea kwa sisi, na watu ambao wanaweza kuongea kwa sisi.”
Ingawa mikutano kama Mkutano wa hali ya hewa wa UN na Wiki ya Sayansi ya Cgiar Kuleta wadau kutoka ulimwenguni kote na inaweza kutumika kama majukwaa kwa wakulima kutoka Global Kusini kushiriki katika mazungumzo, bado kuna wigo wa ukuaji zaidi na ujumuishaji.
Mikutano kama hii ni kwa mashirika mengine ya wadau ambayo hufanya utafiti au kuingilia kati katika mifumo ya chakula, lakini bado ni nadra kwa wakulima kutoka jamii zilizotengwa-au “wanufaika,” kama wanavyojulikana-kuwapo katika majadiliano haya. Utafiti na suluhisho zilizojadiliwa katika mikutano hii mara nyingi huandikwa na kuwasilishwa kupitia lensi ya kiufundi kwa watazamaji tofauti.
“Wanazungumza lugha ambayo inaeleweka tu na watafiti, wanasayansi, na wafadhili,” Rugut alisema. “Lakini watendaji sana … wanaiita ‘wanufaika,’ watu ambao wako mstari wa mbele, ambao wanastahili kuwa na teknolojia hii, walioathiriwa na mabadiliko, hawakuwa kwenye meza … haitoshi, lakini ni mwanzo kwetu.”
“Kama kijana na kama mkulima mdogo, watu wanatuona kama wanufaika. Lakini sisi sio wanufaika tu. Sisi ni waundaji wa mabadiliko. Tuna ubunifu sana. Tunataka kuwa mezani kushirikiana na watendaji mbalimbali kwenye tasnia ili tuweze kuiboresha.”
Kuwaona kama “wapokeaji” wanaosubiri suluhisho ni hatari kwa sababu inadhoofisha wale walio kwenye ardhi ambao wanabuni na kuchangia. Hata ingawa zinaathiriwa sana na ukosefu wa usalama wa chakula na hatari za kilimo katika mazingira tofauti, wakulima wako mstari wa mbele kushughulikia suala hilo.
Rugut anasema kuwa wakulima wachanga ni sehemu ya malipo hayo katika hatua na uvumbuzi ambao wanafanya katika kuongeza usalama wa chakula. Wanahitaji msaada zaidi kutoka kwa watendaji wakubwa kama vile serikali, wafadhili, na mashirika yasiyokuwa ya kiserikali katika tasnia ya kilimo. “Vijana ambao wanafanya kazi katika ofisi hizi kubwa, wana milo mitatu kwa siku. Tunawahakikishia milo mitatu kwa siku. Kwa hivyo, sisi ndio wanufaika au sisi ndio watendaji?”
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
