NEW YORK, Jun 23 (IPS) – Afghanistan ni mzigo na moja ya viwango vya juu vya kupoteza watoto ulimwenguni, na watoto milioni 3.5 chini ya miaka mitano wanaugua aina ya utapiamlo, na kuwaacha kwa hatari na hawawezi kukua au kustawi.
Ikiwa na miaka mitano tu iliyobaki kufikia malengo ya lishe ya ulimwengu, maendeleo bado hayajafanikiwa: na malengo mawili tu, kunyonyesha kwa kipekee na kupunguza ugonjwa wa kunona sana kwa watoto kwenye wimbo. Hii inaacha taifa “sio kwa kweli” kukutana na SDG zote zinazohusiana na lishe, kama ilivyoainishwa na 2023 Ripoti ya Lishe ya Ulimwenguni.
Takriban Waafghanistan milioni 12.6, asilimia 27 ya idadi ya watu, walikuwa wanakabiliwa na ukosefu wa usalama wa chakula kati ya Machi na Aprili 2025, na milioni 1.95 katika Awamu ya 4 ya IPC (dharura), na milioni 10.64 katika Awamu ya 3 (Mgogoro). Kwa kuongeza wanawake wajawazito milioni 1.2 na kunyonyesha huathiriwa na utapiamlo huu wa papo hapo, ambao umeendeshwa na “ufikiaji duni wa huduma, mazoea duni na lishe duni kwa sababu ya kupungua kwa uchumi, mshtuko wa hali ya hewa, kuongezeka kwa bei ya chakula, na uvumilivu duni” kulingana na UNICEF.
Kulingana na 2024 Ripoti ya UNICEF Juu ya umaskini wa chakula cha watoto na kunyimwa lishe, Afghanistan ilishika nafasi ya 4 ulimwenguni kati ya nchi zilizo na viwango vya juu vya umaskini wa watoto.
Watoto tisa kati ya kumi nchini Afghanistan, au takriban milioni 2.1, wanaishi katika umaskini wa chakula, ambao unasababisha ukuaji na maendeleo. Katika kikundi hiki cha umri, kwa kila mmoja kati ya watoto wawili (watoto milioni 1.2), lishe ilikuwa haikuwa na vikundi viwili vya chakula, “kawaida nafaka na, wakati mwingine, maziwa, siku kwa siku”. Mahitaji ya kutosha ya lishe yamesababisha asilimia 47 ya watoto wadogo nchini Afghanistan kuteseka na mshtuko, na asilimia 14.8 tu hutumia vikundi vitano au zaidi vya chakula. Kama matokeo, zaidi ya watoto milioni 5 wameathiriwa na ukuaji wa kushangaza (IPC AMN).
Wakati utapiamlo bado ni muhimu, UN imefanya maendeleo katika “kuongeza kiwango cha kuzuia na usimamizi wa lishe ya watoto nchini Afghanistan”. Karibu watoto milioni 6.5 walio na kupoteza wamepata matibabu katika miaka 3 iliyopita. Kwa kuongeza zaidi ya watoto milioni 10 na walezi wao walikuwa wakipokea huduma za lishe ya kuzuia. Hii imewekwa alama kama mafanikio, ikionyesha “athari za hatua endelevu na iliyolenga, inayoungwa mkono na fedha za kutosha”.
Mfumo wa kujenga tena:
Uwekezaji katika lishe umepatikana ili kutoa uwekezaji mkubwa wa kurudi, kufaidisha mifumo ya kijamii, afya, na uchumi. Kwa kila dola 1 inayotumika kushughulikia utapiamlo na kupoteza watoto, kurudi kwa dola 23 hutolewa. Utapiamlo una akaunti ya dola trilioni 2.1 katika upotezaji wa uzalishaji wa kila mwaka, kiwango cha asilimia 2 ya Pato la Taifa la kimataifa.
Ili kushughulikia mabaki ya malengo ya lishe ya ulimwengu nchini Afghanistan, mashirika ya UN vile kama UNICEF, Shirika la Afya Ulimwenguni (WHO), Programu ya Chakula Duniani (WFP), Shirika la Chakula na Kilimo (FAO), na Mfuko wa Idadi ya Watu (UNFPA), wametoa wito kwa “hatua iliyoratibiwa, ya kimataifa kwa lishe”. Kujumuisha “kuimarisha chakula, kilimo, afya na lishe, maji na usafi wa mazingira” na hata kutoa “mifumo ya kinga ya kijamii na elimu” katika mapigano ya kuzuia, kugundua, na kutibu kupoteza watoto pamoja na aina za utapiamlo.
Katika ripotiKulisha Afghanistan: Simu ya UN ya kuharakisha hatua ya lisheUN ilielezea mkakati wa hatua 10 kufikia malengo ya lishe ya ulimwengu, katika jaribio la kupambana na utapiamlo na athari zake. Hii ni pamoja na:
- 1. Kuimarisha mikakati ya kushughulikia utapiamlo 2. Hakikisha upatikanaji wa huduma muhimu za kinga za mama na watoto 3. Usimamizi uliojumuishwa wa utapiamlo wa papo hapo 4. Kukabili umaskini wa chakula cha watoto na ukosefu wa chakula cha idadi ya watu kwa kuboresha upatikanaji wa lishe yenye afya, yenye lishe kupitia mifumo ya ujamaa. 7. Ongeza elimu ya lishe na uhamasishaji 8. Kuongeza data na ushahidi wa hatua ya lishe nchini Afghanistan 9. Kuwekeza juu ya lishe nchini Afghanistan 10. Uratibu wa Multisectoral
Mpango mmoja kama huo, ‘Chakula cha kwanza Afghanistan‘, hutoa majibu ya msingi wa mifumo moja kwa moja, kuunganisha chakula, maji na afya ya usafi (safisha), elimu, mifumo ya afya na kijamii ili kutoa “vyakula vya kwanza” vyenye lishe kwa kila mtoto nchini Afghanistan.
Mpango huo unaonekana kuboresha lishe ya watoto wadogo. Dk Tajudeen Oyewale, mwakilishi wa UNICEF wa Afghanistan Alisema“Afghanistan haipaswi tu kuwa chakula kinachokua – lazima sasa kukuza lishe. Tunabadilisha mwelekeo kutoka kwa kalori hadi lishe kupitia mifumo nyeti ya chakula, na kutoka kwa kushughulikia utapiamlo tu kupitia huduma ili kuweka kipaumbele vyakula halisi watoto.
Hatua kama Chakula cha Kwanza Afghanistan zimechukua jukumu muhimu katika mkakati wa kupambana na nakisi ya lishe katika baadhi ya mikoa yenye umaskini nchini. Kitendo hiki cha kuharakisha kinakuwa muhimu zaidi kwani brunt ya shida inaathiri sana wanawake na watoto, na kusababisha hali zisizo sawa kwa ukuaji na maendeleo.
Kama John Aylieff, mkurugenzi wa nchi ya WFP ya Afghanistan alionya: “Wanawake na watoto hubeba shida ya shida ya njaa nchini Afghanistan, ambapo familia nne kati ya tano haziwezi kumudu lishe yenye lishe kidogo.” Aliongeza: “Bila msaada endelevu wa chakula, mamilioni ya Waafghanistan watashuka kwenye njaa ya kina na utapiamlo mkubwa.”
IPS UN Ofisi
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
