Madarasa katika Shule ya Anténor Firmin huko Hinche katikati mwa Haiti hayakuwa kimya tena.
Mara tu mahali pa kujifunza, sasa inalingana na sauti za watoto wanaolia, vyombo vya maji vikigonga, na sauti zikinung’unika usiku.
Zaidi ya watu 700 waliohamishwa na vurugu wamejaa ndani ya kiwanja kilichobomoka, kulala kwenye sakafu ambapo watoto walitatua shida za hesabu mara moja.
Miongoni mwao ni Edens Désir, mwalimu wa zamani, ambaye anaendelea kuamini kwamba elimu inapaswa kuwa ufunguo wa mustakabali mzuri zaidi na wa amani kwa taifa hili la Kisiwa cha Karibi.
© IOM/Antoine Lemonnier
Edens Désir anafundisha darasa katika Shule ya Anténor Firmin.
Mhasibu aliyefundishwa na mwalimu wa zamani wa shule ya sekondari, maisha yake yaliongezwa na mapigano ya vurugu ambayo yalizuka mnamo Machi 2025 huko Saut-d’eau na Mirebalais, miji miwili midogo kusini mwa Hinche.
Kama wengine 6,000, alikimbia mauaji, ubakaji, uchomaji, na uporaji.
“Kila kitu nilichojenga, kidogo kidogo, kiliharibiwa,” alisema. “Nilitembea bila chochote.”
Magenge ya vita yamedhibiti kwa muda mrefu zaidi ya mji mkuu wa Haiti, Port-au-Prince, umbali wa kilomita 48).
Ni hivi majuzi tu kwamba nyanja yao ya ushawishi imehamia katika maeneo zaidi ya vijijini ya idara ya kituo ambapo, Hinche na Saut-d’eau ziko.
Edens Désir, alipata kimbilio katika shule hiyo ambayo alisoma hapo awali, mahali sasa amevuliwa kusudi lake. Dawati zimekuwa vitanda. Madarasa yamegeuka kuwa malazi. Familia hulala ndani ya vyumba ambavyo havikukusudiwa kuwaweka.
© IOM/Antoine Lemonnier
Darasa katika Shule ya Anténor Firmin huko Hinche sasa hutumika kama makazi na nafasi isiyo rasmi ya kujifunza kwa watoto waliohamishwa.
Hata katika vyumba hivi vilivyojaa, alipata njia ya kuanza tena. Sio kwa ajili yake mwenyewe, lakini kwa watoto wanaomzunguka. Na ubao mweupe, alama, na uamuzi wa utulivu, ameleta hisia za kusudi kwa maisha ambayo yametupwa mbali.
“Tangu nilipokuwa mtoto, nilipenda kufundisha,” alielezea. “Ni jambo linalofaa sana kwangu. Ningependa kuwa mbele ya darasa kuliko kukaa karibu bila kufanya chochote. Kwa watoto hawa, shule ndio nafasi pekee waliyonayo.”
Kuishi katika limbo
Mara moja kwenye hatihati ya kupanua biashara ndogo, Bwana Désir sasa anaishi katika limbo. “Mpango huo umekwisha. Vurugu zilihakikisha hiyo. Chaguo langu pekee sasa ni kuondoka na kujaribu kuanza mahali pengine. Lakini kwa muda mrefu nipo hapa, nitaendelea kushiriki kile ninachojua.”
Siku hizi, yeye huchukua maisha siku moja kwa wakati mmoja. “Siwezi kufanya mipango tena,” alisema. “Kila siku, mimi hugundua mambo wanapokuja. Kila usiku, ninajiuliza ikiwa kutakuwa na chakula kesho.”
Maji safi ni haba. Foleni ndefu hunyoosha katika sehemu za usambazaji, ambapo wanawake na watoto wanangojea kwa uvumilivu, kusawazisha vyombo vizito.
Hali ya usafi ni mbaya. Na vyoo vichache na viboreshaji vinavyopatikana, mamia hubaki bila faragha au usafi wa mazingira. Hatari za kiafya zinakua, haswa kwa walio hatarini zaidi.
Chakula ni kama tu. “Kuna usiku mimi kwenda kulala bila kula,” anasema. “Lakini ninaendelea kufundisha kwa sababu watoto wako hapa.”
© IOM/Antoine Lemonnier
Wafanyikazi wa IOM na Wakala wa Ulinzi wa Kiraia huchukua mahitaji ya watu waliohamishwa
Kuwasilisha misaada kwa waliohamishwa sio kazi rahisi. Barabara kuu kati ya Port-au-Prince na Hinche inabaki imezuiliwa na ukosefu wa usalama, kukata njia za usambazaji na kutenganisha jamii nzima.
Licha ya vizuizi, shirika la kimataifa la UN la uhamiaji (IOM) imefikia zaidi ya familia 800 katika tovuti 17 za uhamishaji, kutoa vitu vya dharura kama vifaa vya makazi, blanketi, seti za jikoni, na jerrycans.
Timu za IOM zinaendelea kufanya kazi moja kwa moja na familia zilizohamishwa, jamii za mwenyeji, na mamlaka za mitaa kutathmini mahitaji na kutoa unafuu.
Kamati za tovuti na timu za ulinzi wa raia zinafunzwa kusimamia vyema malazi. Tovuti dhaifu zaidi zinahamishwa katika maeneo salama na msaada wa afya ya akili hutolewa kwa wale walioathiriwa na vurugu.
Linda walio hatarini
Jaribio hili linalenga kulinda walio hatarini zaidi, haswa watoto, kutokana na shida ambayo hawakuchagua lakini sasa wanalazimishwa kuzunguka.
Edens Désir anaamini kuwa maarifa ni ulinzi bora dhidi ya ubinadamu. Wakati vurugu zinapotosha kila kitu, kulazimisha watoto kuhama, kugawanya familia, na kuondoa ufikiaji wa elimu, kufundisha kunakuwa kitendo cha kupinga.
Hata wakati siku zinahisi kuwa nzito, anaendelea kuonyesha watoto ambao bado wanamwamini.
“Ikiwa tunataka mambo yabadilike, tunahitaji watu ambao wanakua raia bora,” alisema. “Sijui ikiwa ninachofanya ni vya kutosha kufanya hiyo ifanyike, lakini inanipa kusudi. Inavunja moyo wangu kujua kuwa siku moja itabidi niwaachie nyuma na kutafuta mustakabali bora.”
