Tanzania ni nchi yenye utamaduni mrefu na wa kina wa michezo. Kutoka soka, riadha, mpira wa wavu, na hata michezo ya asili, nchi yetu inaweza kujivunia rasilimali ya kitalentu ambayo inaweza kuwa msingi imara wa ukuaji wa kiuchumi.
Lakini swali la msingi ni: Je, tunaweza kubadilisha sekta hiki na shauku ya watu wetu kwa michezo kuwa chanzo cha mapato na ajira? Jibu linaweza kuwa ndio, lakini kuna njia ndefu ya kutembea na mabadiliko makubwa ya kimfumo yanayohitajika.
Kimsingi, michezo ina uwezo mkubwa wa kuleta ukuaji wa kiuchumi kwa njia nyingi. Kwanza kabisa, ujenzi wa viwanja vya kisasa, ukarabati wa viwanja vilivyopo, na uundaji wa vituo vya mafunzo huleta uwekezaji mkubwa, ajira za wakati wa ujenzi, na kuchochea ujenzi wa miundombinu kama barabara na hoteli.
Pili, matukio makubwa ya kimataifa au ya ndani, kama vile Ligi Kuu ya Tanzania (NBC Premier League), huwavutia watalii na wapenzi wa michezo, wanaokuja kuchangia kwa kulipa malipo ya hoteli, usafiri, chakula, na burudani. Hii inaleta mapato moja kwa moja kwa sekta ya utalii.
Tatu, na hii ni muhimu zaidi, michezo inaweza kuwa sekta ya kiuchumi yenye kujikimu. Klabu za kitaifa zinaweza kuwa na biashara zenye nguvu kupitia masoko ya bidhaa mbalimbali kama vyakula na vinywaji vilivyo na chapa yao, na ushirikiano na wadau wa kibiashara.
Mapato haya yatawasaidia klabu kujitegemea kiuchumi badala ya kutegemea misaada ya serikali au wafadhili wa kibinafsi pekee. Zaidi ya hayo, utengenezaji wa vifaa vya michezo, kama miguu, mipira, na nguo za michezo, unaweza kuwa msukumo kwa wajasiriamali wadogo na wa kati na kuongeza ajira.
Hata hivyo, changamoto ziko wazi. Uwekezaji mdogo kutoka kwa sekta binafsi bado ni kikwazo kikubwa. Watu binafsi na kampuni wengi huona kuwekeza kwenye michezo kuwa hatari na si ya kiuchumi.
Pia, ukosefu wa usimamizi wenye utaalamu na uwazi katika klabu na mashirika ya michezo mara nyingi huamua uwezo wao wa kibiashara. Uhaba wa miundombinu ya kisasa na ya kimataifa, hasa nje ya Jiji la Dar es Salaam, ni kizuizi kingine kinachowazuia wataalamu wetu kukua na kuwafikia watu wengi zaidi.
Ili kufanikisha hili, ni muhimu serikali kuwekeza katika miundombinu ya michezo na kuunda mazingira ya kiserikali yanayochochea uwekezaji wa kibinafsi, kama vile kupunguza kodi kwa wanaowekeza kwenye michezo.
Vyombo vya habari vina jukumu la kuongeza utangazaji wa matukio ya michezo na kuwaongoza katika viwanda vya kibiashara. Klabu zenyewe zinahitaji kutumia mbinu za kisasa za usimamizi na kuwa na mtazamo wa kibiashara.
Hitaji la mwisho na labda muhimu zaidi, ni kuwa na mpango mzima wa taifa wa kumudu michezo. Mpango ambao utaangazia uwekezaji katika vijana, utafiti wa kitalentu, ujenzi wa miundombinu, na kuifanya michezo kuwa sehemu ya maendeleo ya jamii na kiuchumi.
Michezo sio tu burudani au shauku; ni sekta inayoweza kutoa maelfu ya ajira, kuchangia pato la taifa (GDP), na kuleta umoja wa kitaifa. Ni wakati sasa tuchukue fursa hii na kuifanya michezo iwe motisha wa uchumi wa Tanzania.
