BELém, Brazil, Novemba 13 (IPS) – Nchi zilizoendelea kidogo zimetangaza wito wa kwanza wa mapendekezo ya Mfuko wa Upotezaji na Uharibifu, ambao ulizinduliwa mnamo Novemba 11 katika Mkutano wa hali ya hewa wa Umoja wa Mataifa unaojulikana kama COP30 huko Belem, Brazil.
Nchi zilizopigwa na hali ya hewa zimealikwa kuandaa mapendekezo yao na kuwasilisha, kwa idhini inayotarajiwa kuwa Julai mwaka ujao.
Mfuko huo, ulioanzishwa hapo awali huko COP27 huko Dubai na kuendeshwa kwa COP28 huko Dubai, unashikilia takriban Dola milioni 397 kwa jumla. Mnamo 2024, kulikuwa na ahadi jumla ya zaidi ya dola 700m.
Katika mkutano wa mwisho wa bodi, dakika zilisisitiza uharaka wa kuitumia na kusisitiza jukumu muhimu la mgao wa kwanza wa dola milioni 250 katika kusaidia mataifa yanayoweza kuwa na hali ya hewa. Pia ilitaka mshikamano wa ulimwengu kudumisha na kuongeza mfuko. Nchi zinazostahiki zitaweza kupokea kati ya dola 5m na dola 20m kwa kila mradi.
Evans Njewa, mwenyekiti mdogo wa kikundi (LCD), anasema vyama vinapaswa kuanza kuandaa mapendekezo. “Hii ni habari njema kwetu kama kikundi cha nchi zilizoendelea kidogo,” Njewa, ambaye anawakilisha mataifa 44 ya Afrika, Asia-Pacific, na Karibiani na watu zaidi ya bilioni moja, inaambia IPS. “Tumekuwa tukitarajia hii kutokea.”
Lakini Njewa alionya kwamba Mfuko unapaswa kupatikana, wazi, muhimu na msingi wa ruzuku ili kuhakikisha kuwa nchi hazina deni.
“Nimeongea na Mkurugenzi Mtendaji na washiriki wa bodi na viti vya ushirikiano wa mfuko kwamba haipaswi kuwa na ugumu katika mchakato huu,” anasema.
Njewa anasema mfuko huo ni njia ya kuishi kwa nchi zilizoendelea, ambazo zinahusika sana na mshtuko wa mazingira na kiuchumi na huathiriwa vibaya na shida ya hali ya hewa. “Kwa hivyo, lazima hakuna mazungumzo juu ya hatari au kukataa miradi fulani. Wacha tusimamie shida ambayo tunayo: hasara na uharibifu,” anasema.
Makadirio ya upotezaji wa kiuchumi kwa sababu ya mabadiliko ya hali ya hewa mnamo 2025 pekee yanaanzia dola 128bn hadi dola 937bn. Kwa hivyo, dola 250m haitoshi.
Njewa anasema viwango vya sasa vya rasilimali kwenye mfuko vimeongezeka hadi karibu dola 800m lakini kifurushi cha utayari ni karibu dola 250m, ikipungukiwa na mahitaji. “Ujumbe wangu kwa wachangiaji ni kwamba tunahitaji kuongeza rasilimali hizo, USD 800m Plus, ili tuweze kufikia nchi zaidi kushughulikia hatua za hali ya hewa kupitia kuunga mkono athari zinazohusiana na upotezaji na uharibifu,” anasema.
Mfuko wa upotezaji na uharibifu unakusudiwa kwa nchi zilizoendelea kushughulikia maswala yote mawili ya kiuchumi, kama vile kujenga miundombinu iliyoharibiwa na mafuriko na hasara zisizo za kiuchumi, kama upotezaji wa maisha na urithi wa kitamaduni.
Dk. Richard Muyungi, mwenyekiti wa kikundi cha washauri wa Afrika (AGN) na mjumbe wa hali ya hewa na mshauri wa Rais wa Tanzania, pia amethibitisha kwamba USD 250m inayopatikana kwa sasa katika mfuko wa upotezaji na uharibifu haitoshi. “Kwa hivyo, tunatoa wito juu ya mtaji wa Mfuko, na Belém lazima aendeleze msaada wa kisiasa kwa mtaji mkubwa wa Mfuko kwa kujibu upotezaji na uharibifu wakati unapoanzisha mzunguko wake wa kujazwa tena mnamo 2027,” anasema.
Nchi zilizoendelea kidogo hazina jukumu la shida hii, kwani zinachangia sehemu tu ya uzalishaji wa ulimwengu lakini ndio ngumu zaidi na mabadiliko ya hali ya hewa. Wanapata athari mbaya zaidi kutoka kwa mafuriko hadi ukame na ukosefu wa chakula. Lakini pia ni masikini na hawawezi kujibu misiba ya hali ya hewa.
Mkutano wa Hewa wa mwaka huu, ambao ulianza Novemba 10, unafanyika huko Belem, jiji lenye unyevunyevu kwenye ukingo wa msitu wa Amazon. Rais wa Brazil Luiz Inácio Lula da Silva aliiita “nakala ya ukweli.” Nchi ya Amerika Kusini inataka mkutano huu kutoa suluhisho halisi.
Pia ni miaka 10 baada ya Mkataba wa Paris, ambao unakusudia kupunguza joto ulimwenguni hadi chini ya digrii 2 Celsius, ikiwezekana nyuzi 1.5 Celsius.
Lakini ulimwengu hauko kwenye njia ya kufikia malengo ya makubaliano ya Paris, kwani hatua ya sasa ya hali ya hewa haitoshi kupunguza joto duniani hadi nyuzi 1.5 Celsius.
Kulingana na Ripoti ya Mpango wa Mazingira wa Mazingira ya Umoja wa Mataifa, Mkataba wa Paris umechangia kupungua kwa makadirio ya joto duniani kutoka digrii 4 Celsius wakati wa kupitishwa kwake hadi chini ya digrii 3 leo.
Njewa anasema jamii katika nchi zilizoendelea kidogo zinahamishwa, mazao yanashindwa, na maisha yanapotea. Anasema ufadhili tu utawezesha jamii kwenye mstari wa mbele kujitetea dhidi ya athari za hali ya hewa. “Nchi zetu hazikuwasha moto huu – lakini tunawaka moto wake. Na moshi hauko kwenye mipaka yetu,” Njewa anasema.
Anasema hata na juhudi kubwa za kupunguza mabadiliko ya hali ya hewa na hata na kinga bora dhidi ya athari za hali ya hewa, kuna mipaka, na wakati mipaka hiyo inavunjwa, upotezaji na uharibifu unafuata.
“Haki ya hali ya hewa inadai kwamba wale wanaowajibika kwa Sheria ya Mgogoro kwanza na haraka na waunge mkono wale ambao tayari wanaishi na matokeo yake,” anasema. “Kushindwa kuchukua hatua juu ya mabadiliko ya hali ya hewa sio tabia mbaya tu, sio halali.”
ActionAid United States of America na kampeni za Amerika, Brandon Wu, ambaye amekuwa akifuata mfuko huo tangu kuanzishwa kwake, alikaribisha utendaji wake.
“Wito wa mapendekezo yaliyozinduliwa leo ni hatua muhimu ya kupata pesa kwa jamii zilizoathiriwa moja kwa moja,” Wu anasema. “Walakini, bado kuna njia ndefu ya kwenda. USD tu 250m inapatikana – kushuka kwa ndoo ikilinganishwa na trilioni zinazohitajika.”
Wu anasema ni kuhusu kwamba hakuna utaratibu wa kusambaza fedha mara baada ya msiba. “Ili Mfuko wa kutoa kweli, lazima iwe msikivu zaidi kwa jamii na mahitaji ya haraka, na nchi tajiri lazima ziongeze michango yao haraka,” anasema.
Kitendaji hiki kinachapishwa kwa msaada wa misingi ya jamii wazi.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
© Huduma ya Inter Press (20251113121618) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
