Yaounde, Kamerun / Barcelona, Uhispania, Novemba 24 (IPS) – Wakati Afrika Kusini ilichukua urais wa G20, uendelevu wa deni uliwekwa mbele na kituo, na ahadi ya kuzindua gharama ya tume ya mji mkuu. Wengi walitumaini kwamba, na nchi ya Kiafrika kwenye uongozi, G20 hatimaye ingetoa suluhisho halisi kwa shida ya deni inayozunguka Global South – haswa Afrika.
Mwaka mmoja baadaye, urais wa Afrika Kusini ulikaribia, na hakuna kitu kilichobadilika kimsingi. G20 imeshindwa tena, na ni wakati wa kuangalia mahali pengine kwa suluhisho za kweli.
Mgogoro wa deni la Afrika unakua
Kengele za kengele zimekuwa zikilia kwa miaka. Jumla ya deni la Afrika limeongezeka zaidi ya mara mbili tangu 2021 hadi dola bilioni 685.5 bilioni mwaka 2023, zinazoendeshwa kwa sehemu na kuzuka kwa uchumi wa janga la Covid-19, na kuongezeka kwa gharama ya malipo ya deni la mtaji kurekodi viwango vya juu.
Mpango wa Msaada wa Deni la Viongozi wa Afrika (ALDRI), ulioongozwa na wakuu wa serikali nane, unadai unafuu wa deni, sio kama “hisani” lakini kama “uwekezaji katika siku zijazo zilizofanikiwa, thabiti, na endelevu – kwa Afrika na uchumi wa dunia”.
Wakati urais wa Afrika Kusini uliibua matumaini ya mabadiliko ya suluhisho halisi kwa kuweka shida ya deni la Afrika katikati ya ajenda ya G20, matokeo yameelekezwa kuelekea kwa vitendo zaidi kuliko hatua.
G20 imeshindwa
Ikiwa tunataka kupata suluhisho nzuri kwa shida zinazoongezeka za deni ambazo zinaumiza Afrika na nchi zingine za ulimwengu, hatupaswi kutarajia tena vikao kama G20 kutoa. Wanaongozwa na wadai uwezekano wa kurekebisha mfumo ambao hutumikia masilahi yao wenyewe.
Baada ya mikutano minne ya Mawaziri wa Fedha na Magavana wa Benki kuu ya G20, inayoongoza kwenye wimbo wake wa kifedha, Afrika Kusini iliwasilisha mnamo Oktoba tamko la deni. Lakini haikuwa na kitu kipya na haikutoa ahadi zozote zinazowezekana kwa kile G20 itafanya kutatua changamoto ya deni.
Hakuna kitu kilichotolewa ama katika mkutano wa kilele wa viongozi wa G20 wa wiki iliyopita huko Johannesburg. Hakuna mageuzi. Hakuna mabadiliko. Ripoti chache tu, lakini hakuna maamuzi kabisa. Kadiri shida ya deni inavyozidi kuongezeka, G20 inabaki kupooza na haiwezi kukubaliana hata juu ya mageuzi ya chini ya mfumo wake wa kawaida.
Kupooza hii ni ya kimuundo. Wakati inajaribu kuonekana kuwa ya pamoja, shida na G20 ni kwamba sio taasisi ya kimataifa na ya kidemokrasia, lakini mkutano usio rasmi wa mazungumzo kati ya nguvu zinazoshindana.
Mvutano wa kijiografia, na haswa muktadha wa Amerika, huinua kupooza kwa kiwango kingine. Kwa kuwa maamuzi yanafanywa na makubaliano, matokeo daima ni dhehebu la kawaida la kawaida.
Kutofaulu kwa mfumo wa kawaida
Ilizinduliwa mwishoni mwa 2020, mfumo wa kawaida wa G20, ulikusudiwa kuwezesha urekebishaji wa deni la haraka na la haki kwa nchi zenye kipato cha chini. Walakini inaendelea kuwa haifai sana. Michakato ya urekebishaji ni polepole, kupunguzwa kwa deni pia, na kugawana uwajibikaji kati ya wadai wa umma na wa kibinafsi bila usawa, kama tulivyoona na Zambia.
Simu za kurekebisha mfumo wa kawaida zimerudiwa tena na serikali na taasisi nyingi, lakini G20 haikuweza kutoa. Kwa mfano, Jumuiya ya Afrika, ilitaka mageuzi ikiwa ni pamoja na kuanzisha hali ya muda, kuanzisha njia inayokubalika ulimwenguni kwa kulinganisha matibabu, kusimamisha malipo ya deni wakati wa mchakato mzima wa urekebishaji wa deni, kupanua vigezo vyake vya kustahiki na kuanzisha utaratibu wa kisheria wa kutekeleza kufuata makubaliano ya urekebishaji.
Bado inaonekana kuwa G20 haiko kwenye biashara ya kutenda kwa faida ya watu. Badala yake inaendelea kuendeleza masilahi ya mkopeshaji.
Njia bora ipo: Umoja wa Mataifa
Kwa bahati nzuri, kuna njia nyingine ambayo hutoa mfumo wa kitaasisi unaohitajika sana na wa kidemokrasia ili kuchukua mageuzi muhimu mbele.
Mnamo Julai, nchi wanachama wa UN zilikubaliana, kwa makubaliano, kuanzisha mchakato wa serikali kushughulikia mapungufu katika usanifu wa deni. Utaratibu huu unapaswa kusababisha mkutano wa mfumo wa UN juu ya deni huru, kama inavyoungwa mkono na Jumuiya ya Afrika katika Azimio la Lome juu ya msimamo wa kawaida juu ya deni la Afrika, na kuanzisha utaratibu wa utatuzi wa deni la kimataifa, unaodaiwa kwa muda mrefu na nchi za G77.
Katika mkutano huo huo wa UN ilikubaliwa kuanzisha jukwaa la wakopaji, ambalo “litatoa nchi zilizo na deni njia ya kuratibu hatua na kukuza sauti yao katika mfumo wa kifedha wa ulimwengu”.
Hii sio kali. Kama Ahunna Eziakonwa, mkurugenzi wa Ofisi ya Mkoa wa Afrika katika Programu ya Maendeleo ya Umoja wa Mataifa (UNDP) aliiweka hivi karibuni, ni mchakato wa “akili ya kawaida na muafaka”.
Walakini, nchi zingine za mkopeshaji, pamoja na Jumuiya ya Ulaya, zinajaribu kumaliza mchakato wa UN, ikidai ingefanya nakala mbili za G20. Kuunganisha na hali ambayo haifanyi kazi ni chaguo la kisiasa ambalo linalaani Afrika na nchi zingine za ulimwengu kwa umaskini mkubwa, usawa na uharibifu wa hali ya hewa.
Ikiwa nchi tajiri ni kubwa juu ya kuunga mkono nchi za Afrika na ulimwengu wa kimataifa kushughulikia shida ya hali ya hewa na kufuata maendeleo endelevu, wanahitaji kuacha ahadi za kukanyaga zilizokubaliwa na makubaliano, na kuunga mkono uanzishaji wa mchakato wa serikali juu ya mageuzi ya usanifu wa deni.
G20 imefikia mipaka yake. Ulimwengu hauwezi kumudu muongo mwingine wa kufa unaosababishwa na ufanisi wa mfumo wa kawaida, wakati mzigo wa deni huongezeka. Sasa ni wakati wa kuhama kituo cha utawala wa deni la ulimwengu.
Theophilus Jong Yungong ni Mkurugenzi Mtendaji wa mpito, Jukwaa la Afrika na Mtandao juu ya Deni na Maendeleo (Afrodad), na Iolanda Fresnillo IS Sera na Meneja wa Utetezi – Haki ya Deni, Mtandao wa Ulaya juu ya Deni na Maendeleo (Eurodad)
IPS UN Ofisi
© Huduma ya Inter Press (20251124051708) – Haki zote zimehifadhiwa. Chanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
